Türk kadını ve seçimler

Türk kadını ve seçimler

Türk kadını bundan 88 yıl önce yapılan düzenlemeyle seçme ve seçilme hakkını kazandı. 

1930 yılında kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı, 1933 yılında muhtar seçme ve seçilme, 1934 yılında da milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı. 

Kadınlar belediye seçimlerine katılma hakkını, 3 Nisan 1930 tarihinde kabul edilen Belediye Kanunu’nun ilgili maddeleri kapsamında kazandılar. 

Kadınların seçme ve seçilme hakkını alabilmesi için Anayasa ile Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılması gerekiyordu. Bu düzenleme de 5 Aralık 1934 tarihinde hayata geçirildi.  Anayasa değişikliği

Meclisteki görüşmelerin ardından Teşkilatı Esasiye Kanunu’nu ve İntihabı Mebusan Kanunu’nda yapılması istenen değişiklikler kabul edildi. 

Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun 10. ve 11. maddeleri şöyle değiştirildi: 

“Madde- 10. Yirmi iki yaşını bitiren kadın, erkek her Türk mebus seçmek hakkını haizdir. 

Madde-11. Otuz yaşını bitiren kadın, erkek her Türk mebus seçilebilir.” İlk kadın milletvekilleri

8 Şubat 1935 tarihinde yapılan milletvekili seçimi aynı gün tamamlandı ve 17 kadın milletvekili meclise girdi. Bu isimler şunlardı:

-Afyon, Mebrure Gönenç (Mersin Belediye Üyesi)

-Ankara, Satı Çırpan (Ankara Bitik Nahiyesi Kazanköy Muhtarı)

-Antalya, Türkan Baştuğ (Antalya’da Lise Müdürü

-Balıkesir, Sabiha Gökçü (İzmir Kız Muallim Mektebi Müdürü)

-Bursa, Şekibe İnsel (İnegöl İsaviran’da çiftçi)

-Edirne, Dr. Fatma Şakir (Gureba Hastanesi İç Hastalıkları Mütehassısı)

-Erzurum, Nakiye Elgün (İstanbul Şehir Meclisi Üyesi)

-İstanbul Fakihe Öymen (Bursa Kız Lisesi Müdürü)

-İzmir, Benal Nevzad (CHF Vilayet İdare Meclisi Üyesi)

-Kayseri, Ferruh Güpgüp (Kayseri Belediye Üyesi)

-Konya, Bediz Aydilek (Bolu Belediye Üyesi)

-Malatya, Mihri Pektaş (Türkçe Muallimi)

-Samsun, Meliha Ulaş (Samsun Lisesi Muallimlerinden)

-Seyhan, Esma Nayman (Adana Belediye Üyesi)

-Sivas, Sabiha Görkey (Tokat Ortamektep Muallimi)

-Trabzon, Seniha Hizal (Eski Maarif Umum Müfettişi ve Yeni Türkiye Mektebi Müdürü)

-Diyarbakır, Huriye Baha Öniz (Pedogoji Muallimi)

1936 yılında yapılan ara seçimlerde Hatice Özgener’in Çankırı’dan milletvekili seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18’e yükseldi. 

Bu tarihten sonra Türk kadını TBMM’de sürekli olarak yer aldı. Ancak bu oran bazı dönemlerde yüzde 1,9’a kadar düştü ve 14 Mayıs 2023’te yapılan son seçimde yüzde 19,8’e yükselmiş durumda.  Türkiye’da kadın milletvekilleri

Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını kazandığı tarihten bu yana TBMM’deki temsile ilişkin rakamlar şöyle:  Yıl Toplam   Kadın  Yüzde 1935 399 18 4,5 1939 429 16 3,7 1943 455 16 3,5 1946 465 9 1,9 1950 487 3 0,6 1954 541 4 0,7 1957 610 8 1,3 1961 450 3 0,7 1965 450 8 1,8 1969 450 5 1,1 1973 450 6 1,3 1977 450 4 0,9 1983 399 12 3,0 1987 450 6 1,3 1991 450 8 1,8 1995 550 13 2,4 1999 550 23 4,2 2002 550 24 4,4 2007 550 50 9,1 2011 550 79 14,4 2015/6 550 92 16,7 2015/12 550 81 14,5 2018 600 104 17,3 2023 600 119 19,8