Türkiye Cumhuriyeti 100. yılında. Bir asırlık Cumhuriyet Türk Ulusu’nun azmine güvenen ve buna önderlik eden Mustafa Kemal Atatürk ile arkadaşlarının eseri.
100 yıllık Cumhuriyet yok edilmek istenen bir ulusun direnişinin, kurtuluş mücadelesinin eseri. Kurtuluştan 100. yıla Cumhuriyet tarihinden bazı önemli gelişmeler şöyle:
1918
30 EKİM-MONDROS: İŞGALLER BAŞLIYOR: I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında, silahların teslimini ve işgalleri öngören Mondros Mütarekesi imzalandı.
13 KASIM-MUSTAFA KEMAL İSTANBUL’DA: Yıldırım Orduları Komutanlığı’ndan iki gün önce ayrılan ve Adana’dan trenle İstanbul’a gelen Mustafa Kemal Paşa, denizde demirlemiş düşman filosunu gördüğünde, yaveri Cevat Abbas (Gürer) Bey’e ünlü sözünü söyledi: “Geldikleri gibi giderler!”
29 KASIM: Vahdettin, Mustafa Kemal’i kabulünde, “Siz akıllı bir kumandansınız, arkadaşlarınıza tenvid ve teskin edeceğinizden eminim” tavsiyesinde bulundu.
6-27 ARALIK: İngilizler ve Fransızlar, Güney illerini işgal etmeye başladılar.
1919
15 OCAK-KURTULUŞ ANADOLU’DA: Mustafa Kemal, Şişli’deki evine davet ettiği Albay İsmet (İnönü) Bey ile “Anadolu’ya geçmek ve kurtuluş çarelerini aramak” konularını görüştü.
15 MAYIS-YUNAN İZMİR’DE: İzmir, Yunan askerleri tarafından işgal edilmeye başlandı. Yunanlara ilk kurşunu atan gazeteci Hasan Tahsin (Osman Nevres) ile Yunanlara direnen Askerlik Şubesi Başkanı Albay Süleyman Fethi şehit edildi.
19 MAYIS-MUSTAFA KEMAL SAMSUN’DA: Bandırma Vapuru ile 16 Mayıs’ta karargâhıyla İstanbul’dan ayrılan Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıkarak, Millî Mücadele’yi başlattı.
23 MAYIS-SULTANAHMET’TE MİTİNG: İzmir’in Yunanlar tarafından işgali, Sultanahmet Meydanı’nda 200 bin kişinin katılımıyla protesto edildi.
21-22 HAZİRAN-AMASYA TAMİMİ: Mustafa Kemal, Amasya’dan Anadolu’da tüm mülki ve askerî makamlara tamimi: “Vatanın tamamiyeti, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.”
8-9 TEMMUZ-ASKERLİKTEN İSTİFA: Erzurum’da Mustafa Kemal Paşa’ya, Saray’la yaptığı telgraf görüşmesinde; resmî memuriyetine son verildiği bildirildi. Mustafa Kemal de Harbiye Nezareti’ne ve Padişah’a “resmî vazifesiyle beraber askerlik mesleğinden istifa ettiğini” bildiren telgraf gönderdi.
20 TEMMUZ-CUMHURİYET SÖZÜ: Mustafa Kemal, Erzurum’da iken, Mazhar Müfit (Kansu) Bey’in, “Başarı takdirinde hükümet şekli ne olacak?” sorusuna, “Açıkça söyleyeyim: Hükümet şekli, zamanı gelince Cumhuriyet olacaktır” cevabını verdi.
23 TEMMUZ-ERZURUM KONGRESİ açıldı. Mustafa Kemal başkanlığındaki kongre 7 Ağustos’a kadar sürdü.
7-8 AĞUSTOS-DEVRİMLERİN İŞARETİ: Mustafa Kemal Paşa, Erzurum’da, sabaha karşı Mazhar Müfit (Kansu) Bey’in hatıra defterine, “Zaferden sonra şekli hükümet cumhuriyet olacaktır, Padişah ve haneden hakkında zamanı gelince icap eden muamele yapılacaktır. Tesettür kalkacaktır. Fes kalkacak, medeni milletler gibi şapka giyilecektir.” diye yazdırdı.
4 EYLÜL-SİVAS KONGRESİ, Mustafa Kemal’in başkanlık ettiği kongrede; “Manda ve himaye kabul edilemez” kararı alındı.
27 ARALIK-ANKARA’DA: Mustafa Kemal Paşa ve Heyeti Temsiliye üyeleri, Ankara’da, devlet kurma geleneği olan Seğmen Alayı ile karşılandı.
1920
16 MART: İtilaf devletleri İstanbul’u işgal etti.
23 NİSAN: Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara’da açıldı. Başkanlığa Mustafa Kemal Paşa seçildi. Egemenlik artık kayıtsız şartsız milletin.
10 AĞUSTOS: İstanbul hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında; vatanın paylaşılması anlamına gelen Sevr Antlaşması imzalandı.
1921
10 OCAK-İNÖNÜ’DE ZAFER: Yunan taarruzunun kırılmasıyla I. İnönü Zaferi kazanıldı.
20 OCAK-1921 ANAYASASI: İlk Teşkilatı Esasiye Kanunu TBMM’de kabul edildi.
12 MART: İSTİKLAL MARŞI: Mehmet Akif Ersoy’un şiiri TBMM’de ‘‘İstiklal Marşı’’ olarak kabul edildi.
1 NİSAN-II. İNÖNÜ ZAFERİ kazanıldı. Büyük kayıp veren Yunanlar geri çekildi; Türk süvarileri Yunanları kovaladı.
13 EYLÜL-SAKARYA ZAFERİ: Yunan ordusunun Sakarya Nehri’nin batısına çekilmesiyle Sakarya Meydan Muharebesi zaferle sonuçlandı.
1922
26 AĞUSTOS: Saat 05.30’da topçu ateşiyle Kocatepe’den BÜYÜK TÜRK TAARRUZU başladı.
30 AĞUSTOS: BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ kazanıldı. Yunan Ordusu tamamen sarılarak imha edildi.
9 EYLÜL-İZMİR’İN KURTULUŞU: Türk süvarileri İzmir’e girdi ve Kadifekale’ye Türk Bayrağı çekildi.
11 EKİM: MUDANYA Mütarekesi imzalandı.
1 KASIM-SALTANAT KALDIRILDI: TBMM, Hilafet ve saltanatın birbirinden ayrılarak, saltanatın lağvına karar verdi.
17 KASIM: VAHDETTİN, Malaya adlı İngiliz harp gemisiyle İstanbul’dan Malta’ya kaçtı.
1923
14 OCAK: BATI ANADOLU’YA GEZİ: Mustafa Kemal, Batı Anadolu’da, zaferden sonra ordunun durumunu görmek; halka yapılacakları anlatmak amacıyla, 20 Şubat’a kadar sürecek bir geziye çıktı. Mustafa Kemal Paşa’nın annesi Zübeyde Hanım, İzmir’de vefat etti.
16-17 OCAK: İZMİT BASIN TOPLANTISI: Mustafa Kemal, İzmit’te, İstanbul’dan gelen gazetecilere açıklamalarda bulundu: “TBMM’nin bütün programlarının özü şudur: Tam bağımsızlık, kayıtsız ve şartsız milli egemenlik.”
17 ŞUBAT: İZMİR İKTİSAT KONGRESİ, Mustafa Kemal Paşa’nın konuşmasıyla açıldı.
13 MART: ADANA GEZİSİ: Mustafa Kemal, Adana’dan başlayan bir geziye çıktı. 12 gün süren gezide, Mustafa Kemal Paşa, Hatay davası konusunda ünlü sözünü söyledi: “Kırk asırlık Türk yurdu ecnebi elinde kalamaz.”
24 TEMMUZ: LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI imzalandı. Mustafa Kemal Atatürk: “Bu antlaşma, Türk milleti aleyhine, yüzyıldan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması’yla tamamlandığı zannedilmiş bir büyük suikastın yıkılışını ifade eden bir belgedir.”
6 EKİM: Şükrü Naili (Gökberk) Paşa komutasındaki Türk birlikleri İstanbul’a girdi.
13 EKİM: ANKARA, Türkiye devletinin hükümet merkezi (Başkent) oldu.
29 EKİM-CUMHURİYET İLAN EDİLDİ: Mustafa Kemal Paşa’nın, Cumhuriyet kurulmasını öngören anayasa değişikliği önerisi, Halk Fırkası Grubu’nda kabul edildi. HF Grup toplantısından sonra saat 18.00’de toplanan TBMM’de, Kanunu Esasi Encümeni’nce Cumhuriyet teklifi mazbatası hazırlandı. TBMM’de Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun bazı maddeleri değiştirilerek, Türkiye devletinin hükümet şeklinin Cumhuriyet olduğu “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri arasında kabul edildi. Böylelikle Amasya Genelgesi ile başlayan; Erzurum ve Sivas kongreleri ile süren, Misakı Millî’nin kabulü, TBMM’nin kurulması, Halkçılık Programı, 1921 Anayasası, saltanatın kaldırılması aşamaları kaydedilen süreç, Cumhuriyet’in ilanı ile sonuçlandı. Büyük Millet Meclisi’nde gizli oyla Cumhurbaşkanı seçimi yapıldı. Ankara Mebusu Mustafa Kemal Paşa oylamaya katılan 158 mebusun tümünün oyunu alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı oldu.
1924
3 MART: HİLAFET KALDIRILDI: Şeriye ve Evkaf ve Erkanı Harbiyei Umumiye vekaletleri kaldırıldı. Diyanet İşleri Başkanlığı, Genelkurmay Başkanlığı oluşturuldu. Tevhidi Tedrisat (Öğretim Birliği) Kanunu kabul edildi. Hilafetin ilgasına ve Hanedanı Osmani’nin Türkiye Cumhuriyeti dışına çıkarılması, TBMM’de benimsendi.
22 NİSAN: Anadolu demiryollarının devletleştirildi.
7 AĞUSTOS: Güneydoğu’da sınırda, Nasturi ayaklanması baş gösterdi. Nasturi ayaklanması eylül sonunda bastırıldı.
26 AĞUSTOS: Atatürk’ün yönlendirmesiyle Ankara’da Türkiye İş Bankası kuruldu.
30 AĞUSTOS: Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Başkomutanlık Meydan Savaşı’nın ikinci yıldönümünde Dumlupınar Meçhul Asker Anıtı’nın temelini attı: “Ey yükselen yeni nesil; istikbal sizindir. Cumhuriyeti biz tesis ettik; onu ila ve idame edecek sizsiniz” dedi.
22 EYLÜL: Mustafa Kemal Atatürk ünlü sözünü söyledi: “Dünyada her şey için, medeniyet için, hayat için, muvaffakiyet için en hakiki mürşit ilimdir, fendir. İlmin ve fennin haricinde mürşit aramak gaflettir, cehalettir, dalalettir.”
18 EKİM: TBMM, Mimar Vedat (Tek) Bey tarafından yapılan yeni binasına taşındı.
1925
13 ŞUBAT: Şeyh Sait’e bağlı asi kuvvetleri, Bingöl’ün Genç kasabasında isyan başlattı. Şeyh Sait’in yakalanmasıyla isyan 15 Nisan’da bastırıldı.
16 ŞUBAT: Türkiye Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) kuruldu.
23 AĞUSTOS: Mustafa Kemal Paşa -Panama şapkasıyla- Ankara’dan Kastamonu’ya giderek, Şapka Ve Kıyafet Devrimi’ni başlattı. Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun, 25 Kasım’da TBMM’de kabul edildi.
30 KASIM: 2 EYLÜL: Tekke Ve Zaviye Ve Türbelerin Kapatılması ve türbedarlıklar ile birtakım unvanların men ve ilgasına dair Kanun kabul edildi.
1926
17 ŞUBAT: Türk Medeni Kanunu kabul edildi.
14-15 HAZİRAN: Mustafa Kemal Paşa’ya İzmir’de SUİKAST GİRİŞİMİnde bulunulacağı haber alındı.
19 HAZİRAN: Mustafa Kemal, ünlü demecini verdi: “Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.”
1 TEMMUZ: Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi.
6 EKİM: Kayseri Uçak Fabrikası açıldı.
1927
1 TEMMUZ: Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919’dan sonra ilk kez İstanbul’a gelişinde, yüz binlerce İstanbullu tarafından karşılandı.
15-20 EKİM: Cumhuriyet Halk Fırkası II. Büyük Kongresi, Ankara’da toplandı. (Sivas Kongresi I. Kongre kabul edilmişti.) Mustafa Kemal, Kongre’de 36 saat 33 dakika süren Nutku’nu okumaya başladı. (Büyük Nutuk)
28 EKİM: Birinci nüfus sayımı yapıldı. Türkiye nüfusunun 13.648.270 olduğu tespit edildi. (Yüzde 52 kadın, yüzde 48 erkek.)
1928
31 OCAK: Ankara’da, “Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa” himayelerinde ve “Başvekil İsmet Paşa”nın genel başkanlığında Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği) kuruldu.
10 NİSAN: Anayasa’dan dinle ilgili madde ve deyimler çıkarıldı. Laiklik ilkesi benimsendi.
24 MAYIS: Latin sayıları kabul edildi.
8 AĞUSTOS: İstanbul’da Taksim Cumhuriyet Abidesi açıldı.
9 AĞUSTOS: Mustafa Kemal, yeni Türk harfleri konusunda, Sarayburnu’nda konuşma yaptı.
8 KASIM: Mustafa Kemal Paşa, Millet Mektepleri’nin Genel Başkanlığı’nı ve Başöğretmenliği kabul etti.
1 KASIM: YENİ TÜRK HARFLERİnin kabul ve tatbiki hakkında Kanun TBMM’de kabul edildi.
28 KASIM: İlk kadın Avukat Beyhan Hanım, İstanbul 1. Ticaret Mahkemesi’nde duruşmaya çıkarak bir kadını savundu.
1 ARALIK: 1 Kasım 1928 tarihli Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkındaki Kanun gereğince levha, tabela, ilanlarla beraber gazete, risale ve mecmualar yeni harflerle basılmaya başlandı.
1929
1 OCAK: Yeni harfleri ve bu harflerle yazıyı halka öğretmek üzere “Millet Mektepleri” açıldı. Millet Mekteplerinin açılmasını sağlayan Millî Eğitim Bakanı Mustafa Necati, apandisit krizi sonucu genç yaşta öldü.
1 TEMMUZ: Ankara-İstanbul arasında telefon görüşmeleri başladı.
30 AĞUSTOS: Dumlupınar’da Çalköy’de “Meçhul Asker Abidesi” açıldı.
2 EYLÜL: Türkiye’de ilk kez Cumhuriyet gazetesi tarafından düzenlenen güzellik yarışmasında, Feriha Tevfik Hanım Kraliçeliğe seçildi.
1930
20 ŞUBAT: Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun kabul edildi.
9 MART: Atatürk, Aspendos Antik Tiyatrosu’nda incelemelerde bulundu.
3 NİSAN: Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı tanıyan yeni Belediye Kanunu kabul edildi.
11 HAZİRAN: Cumhuriyet Merkez Bankası kuruluşu hakkında Kanun kabul edildi.
18 TEMMUZ: Ankara Etnografya Müzesi halkın ziyaretine açıldı.
12 AĞUSTOS: Fethi Bey’in başkanlığında İstanbul’da “Serbest Cumhuriyet Fırkası” kuruldu. SCF, 17 Kasım’da partinin feshedildiğini açıkladı.
30 AĞUSTOS: Ankara-Sivas demiryolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başvekil İsmet Paşa’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.
23 ARALIK: Menemen’de Derviş Mehmet ve bazı arkadaşları, devrimler aleyhine gericilik hareketi başlatarak Kubilay adlı yedeksubay öğretmeni şehit ettiler.
1931
3 ŞUBAT: Menemen olayı sanıklarından 28 kişi Divanı Harb kararıyla Menemen’de idam edildi.
12 NİSAN: Mustafa Kemal Paşa’nın direktifleriyle Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kuruldu. (Daha sonra TÜRK TARİH KURUMU adını aldı.)
3 EKİM: TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI hizmete açıldı.
1932
15 OCAK: Samsun’da Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya ayak bastığı yerde dikilen heykel açıldı.
22 OCAK: Kuranıkerim’in Türkçe tercümesi ilk kez İstanbul Yerebatan Camisi’nde Hafız Yaşar (Okur) tarafından okundu.
5 ŞUBAT: İstanbul Süleymaniye Camisi’nde ilk Türkçe hutbe okundu.
17 HAZİRAN: Türkiye Turing ve Otomobil Kulübü ile Milliyet Gazetesi tarafından Türkiye’de ilk kez otomobil yarışı düzenlendi. Yarış, İstinye-Zincirlikuyu arasında yapıldı.
12 TEMMUZ: Mustafa Kemal Paşa’nın direktifiyle Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dil Kurumu) kuruldu.
18 TEMMUZ: Türkiye Milletler Cemiyeti’ne üye oldu.
31 TEMMUZ: Türkiye Güzellik Kraliçesi Keriman Halis, Belçika’da yapılan yarışmada “Dünya Güzellik Kraliçesi” seçildi.
6 EYLÜL: Birinci Türk Dil Kurultayı, Mustafa Kemal Paşa’nın katılımıyla Dolmabahçe Sarayı’nda toplandı.
1933
1 ŞUBAT: Bursa’da bir grup gerici, ezan ve kametin Türkçe okunmasını bahane ederek, Ulucami’de namazdan çıkan halkı kışkırtarak valilik önünde gösteri yaptı. Güvenlik kuvvetleri, olaya önayak olanları tutukladı, ihmali görülen memurlara, işten el çektirildi.
3 ŞUBAT: İstanbul-Ankara arasında ilk tayyare uçuş denemesi yapıldı. Ankara-İstanbul arasında uçuş seferleri 15 Nisan’da resmen başladı
23 MAYIS: PTT Genel Müdürlüğü kuruldu.
31 MAYIS: İstanbul Darülfünunu kaldırılarak, yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu.
3 HAZİRAN: Sümerbank kuruldu.
8 HAZİRAN: Halk Bankası kuruldu.
9 EYLÜL: İzmir Fuarı’nın çekirdeğini oluşturan 9 Eylül İzmir Panayırı açıldı.
14 EYLÜL: Türkiye-Yunanistan Dostluk Anlaşması, Ankara’da imzalandı.
26 EKİM: Cumhuriyet’in 10. yıldönümü dolayısıyla Umumi Af Kanunu çıkarıldı.
-Köy Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kadınların köy ihtiyar heyetlerinde, seçme ve seçilme hakkı benimsendi.
29 EKİM-CUMHURİYET 10 YAŞINDA: Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet Bayramı töreninde ünlü 10’uncu Yıl Nutku’nu verdi.
1934
12 OCAK: Venizelos, Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
9 ŞUBAT: Atina’da Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında “BALKAN ANTANTI” imzalandı.
3 MAYIS: Kayseri Uçak Fabrikası’nda yapılan ilk parti 6 avcı uçağından biri 50 dakikalık uçuşla Kayseri’den Ankara’ya geldi.
19 HAZİRAN: İran Şahı Rıza Pehlevi’nin ziyareti dolayısıyla Atatürk’ün isteği üzerine Ahmet Adnan Saygun tarafından bestelenen İLK TÜRK OPERASI ÖZSOY sahnelendi. Operayı Atatürk ve Şah Pehlevi, birlikte izlediler.
21 HAZİRAN: Soyadı Kanunu TBMM’de kabul edildi.
1 KASIM: Ankara’da Güven Anıtı açıldı.
24 KASIM: Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’ya “Atatürk” soyadı verildi.
-Bakanlar Kurulu, Ayasofya Camisi’nin anıt-müze olmasını kararlaştırdı.
25 KASIM: Atatürk, İsmet Paşa’ya “İnönü” soyadını verdi.
26 KASIM: Efendi, Bey, Paşa gibi lakap ve unvanların kaldırıldığına dair Kanun kabul edildi.
5 ARALIK: Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanıyan Anayasa değişikliği kabul edildi.
1935
2 ŞUBAT: Ayasofya Müzesi halkın ziyaretine açıldı.
14 HAZİRAN: Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kuruldu.
20 EKİM: Türkiye’de ikinci genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye nüfusu: 16.158.018.
1936
24 MART: Afyon Zafer Abidesi Başbakan İsmet İnönü’nün söyleviyle açıldı.
18 NİSAN: İzmit Kâğıt Fabrikası’nda üretim başladı.
29 MAYIS: Türk Bayrağı hakkında Kanun kabul edildi.
20 TEMMUZ: Boğazlar’ın Türk Hükümeti’nin egemenliğine geçişini sağlayan Montreux Antlaşması imzalandı.
9 AĞUSTOS: Berlin Olimpiyatları’nda, güreşçi Yaşar Doğu, 62 kiloda Dünya Şampiyonu oldu.
4 EYLÜL: İngiltere Kralı VIII. Edward İstanbul’a geldi.
3 KASIM: Ankara’da Çubuk Barajı açıldı.
15 ARALIK: Ankara’da 19 Mayıs Stadyumu Başbakan İsmet İnönü’nün söylevi ile açıldı.
1937
27 OCAK: Cenevre’de Milletler Cemiyeti toplantısında Hatay’ın bağımsızlığı kabul edildi.
5 ŞUBAT: Anayasa’nın 2. maddesindeki değişiklikle Altı Ok anayasaya girdi: “Türkiye Devleti, Cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve inkılapçıdır. Resmi dili Türkçedir. Başkenti Ankara şehridir.”
12 ŞUBAT: Atatürk’ün Selanik’te doğduğu ev, Selanik Belediyesi tarafından sahibinden satın alınarak Atatürk’ün emirlerine tahsis edildi.
3 HAZİRAN: “Ertuğrul” gemisi şehitleri anısına Japonya’da dikilen abide açıldı.
8 TEMMUZ: Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında, Tahran’da Sadabat Paktı imzalandı.
30 AĞUSTOS: İlk kadın havacımız Sabiha Gökçen’e, Eskişehir Hava Mektebi’nde törenle havacılık diploması verildi.
20 EYLÜL: BAŞBAKAN DEĞİŞİYOR: İsmet İnönü dinlenmek üzere 1,5 ay izin alarak Başbakanlık’tan ayrıldı. Başbakanlık Vekilliği’ne Ekonomi Bakanı Celal Bayar atandı.
-Türkiye’nin ilk resim galerisi Dolmabahçe Sarayı’nın bir bölümünde Atatürk tarafından açıldı.
9 EKİM: Nazilli Basma Fabrikası, Atatürk tarafından işletmeye açıldı.
15 EKİM: Türkiye Cumhuriyeti’nde yeni harflerle basılan ilk kâğıt paralar tedavüle çıktı.
1938
24 MART: Devletçe Cumhurbaşkanı Yatı olarak satın alınan Savarona Yatı’na, İngiltere’nin Southampton Limanı’nda bayrak çekme töreni yapıldı.
11 MAYIS: Atatürk’ün Hazine’ye hediye ettiği çiftliklerinin resmî işlemleri tamamlandı.
29 HAZİRAN: İstiklal Mahkemeleri kararıyla mahkûm olanlarla 150’likler adı verilen listede bulunanlar hakkında Af Kanunu TBMM’de kabul edildi.
5 TEMMUZ: Şükrü Kanatlı komutasında Türk birlikleri törenle Hatay ve İskenderun’a girdi.
9 TEMMUZ: Atatürk, Savarona Yatı’nda 3 saat süren Bakanlar Kurulu toplantısına başkanlık etti. (Bu toplantı Atatürk’ün, Bakanlar Kurulu’na son kez başkanlık edişiydi.)
2 EYLÜL: Hatay Millet Meclisi açıldı ve Devlet Başkanlığı’na Tayfur Sökmen seçildi.
5 EYLÜL: Atatürk Dolmabahçe Sarayı’nda el yazısıyla vasiyetini yazdı.
26-27 EYLÜL: Atatürk, Dolmabahçe Sarayı’nda gece hafif bir koma atlattı.
17 EKİM: Atatürk, ilk kez ağır komaya girdi.
10 KASIM: ATATÜRK DOLMABAHÇE SARAYI’NDA SAAT 09.05’TE VEFAT ETTİ.
11 KASIM: İsmet İnönü Cumhurbaşkanlığı’na seçildi.
-Celal Bayar 10’uncu Cumhuriyet Hükümeti’ni kurdu.
1939
31 MART: Atatürk’ün naşı, geçici istirahatgâhı Etnografya Müzesi’ne yerleştirildi.
23-30 HAZİRAN: Hatay, Türkiye’ye katıldı.
1 EYLÜL-II. DÜNYA SAVAŞI: Almanya-Polonya savaşı başladı. 3 Eylül’de Birleşik Krallık ve Fransa Almanya’ya savaş ilan etti.
26 ARALIK: Erzincan depremi. 7,9 şiddetindeki depremde 32 bin 962 kişi öldü.
1940
17 NİSAN: Köy Enstitüleri Kanunu kabul edildi.
22 NİSAN: Beşiri yakınlarında Raman Dağı’nda 1042 metre derinlikte petrol bulundu.
10 MAYIS: Alman ordusu, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg’a girdi.
19 MAYIS: İnönü Stadyumu’nun temeli atıldı.
10-14-15 HAZİRAN: İtalya, Fransa ve İngiltere’ye savaş ilan etti. Almanlar Paris’e, Sovyet ordusu ise Litvanya’ya girdi.
12 HAZİRAN: İsmet İnönü başkanlığında toplanan hükümet, savaş dışı kalınmasını kararlaştırdı.
18 KASIM: Üzerinde İnönü portrelerinin yer aldığı ilk kağıt paralar tedavüle çıkarıldı.
1941
10 OCAK: Anıtkabir’in temeli kazılmaya başlandı. Mimari yarışma açıldı. (18 Şubat)
2 MART: Almanlar, Bulgaristan’a girdi.
6 NİSAN: Almanlar Yugoslavya ve Yunanistan’a girdi. Türk Deniz sınırına kadar, Doğu Akdeniz savaş bölgesi ilan edildi.
15 NİSAN: 1 altın lira 27 kâğıt liraya eşitlendi.
23 HAZİRAN-REFAH FACİASI: İngiltere’ye sipariş edilen 4 denizaltı ile 4 uçak filosunu teslim alacak; deniz subayı, astsubay, er, hava öğrencileri ve mürettebatın bulunduğu “Refah” gemisi, bir denizaltıdan atılan torpido sonucu, Kıbrıs’ın 10 mil doğusunda battı. 168 kişinin öldüğü olayda gemiyi kimin batırdığı konusu açıklığa kavuşmadı.
23 TEMMUZ: İlk Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale, İstanbul’da öldü.
7 ARALIK: Japonya savaşa girdi.
15 ARALIK: Rumen Yahudi’si taşıyan “Struma” gemisinin İstanbul’a yolcu indirmesi yasaklandı.
17 ARALIK: Karne sistemine göre ekmek dağıtımına başlandı.
1942
24 ŞUBAT: “Struma” gemisi, Karadeniz’de batırıldı. 769 Romanyalı Yahudi yolcudan yalnızca biri kurtuldu.
14 TEMMUZ: “Atılay” denizaltısı Çanakkale Boğazı’nda battı: 39 kişi öldü.
1943
25 ŞUBAT: İttihat ve Terakki liderlerinden Talat Paşa’nın Almanya’da tahnit edilen naaşı İstanbul’a getirilerek, Hürriyeti Ebediye Tepesi’nde törenle toprağa verildi.
19 MAYIS: Ankara’da Gençlik Parkı törenle açıldı.
26 KASIM: Tosya ve Ladik’te, 7.2 büyüklüğünde depremde 2 bin 824 kişi öldü.
1944
1 ŞUBAT: Bolu, Gerede, Düzce ve Çankırı’da, 7.2 büyüklüğünde depremde 3 bin 959 kişi öldü.
25 MAYIS: Nuri Demirağ’ın fabrikasında yapılan ilk Türk yolcu uçağı, İstanbul’dan Ankara’ya uçtu.
27 MAYIS: Altınların Latin harfleri ile basılmasına başlandı.
9 EKİM: Anıtkabir’in temeli atıldı.
1945
4 OCAK: İlköğretim seferberliğinde başarı: Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel, Köy Enstitülerinden 1.996 öğretmen mezun edildiğini; bunlardan 1.878’inin 1.744 köye atandığını açıkladı.
10 OCAK: Anayasa’nın dili Türkçeleştirildi.
-Ay adları Türkçeleştirildi.
23 ŞUBAT: Türkiye, Japonya ve Almanya’ya savaş açtı.
7 MAYIS: II. Dünya Savaşı, Almanya’nın teslim olmasıyla Batı’da son buldu.
7 HAZİRAN: Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan tarafından imzalanan ve “Dörtlü Takrir” olarak anılan önerge, CHP Meclis Grubu’na verildi.
26 HAZİRAN: Türkiye, San Francisco’da Birleşmiş Milletler Antlaşması’nı imzaladı.
6 AĞUSTOS: ABD, II. Dünya Savaşı’nda, Japonya’nın Hiroşima kentine ilk atom bombasını attı: 66 bin kişi öldü; 69 bin kişi yaralandı.
9 AĞUSTOS: ABD, ikinci atom bombasını Nagazaki’ye attı: 37 bin kişi öldü, 40 bin kişi yaralandı.
14 AĞUSTOS: II. Dünya Savaşı sonunda Japonya kayıtsız şartsız teslim oldu.
21 EKİM: Genel nüfus sayımı: Türkiye’nin nüfusu 18 milyon 790 bin 174 olarak belirlendi.
1946
7 OCAK: Demokrat Parti kuruldu. Genel Başkanlığa Celal Bayar seçildi.
5 NİSAN: Washington’da 1944 yılında ölen ve defnedilen Büyükelçi Münir Ertegün’ün naaşını taşıyan “USS Missouri” savaş gemisi, İstanbul’a geldi.
15 NİSAN: Millî Kütüphane Hazırlık Bürosu kuruldu. (Kütüphane, 15 Ağustos 1948’de hizmete açıldı. Kurucusu: Adnan Ötüken.)
11 MAYIS: Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün CHP Tüzüğü’nde yer alan “Millî Şef” ve “Değişmez Genel Başkan” unvanları kaldırıldı.
21 TEMMUZ: Türkiye’de tek dereceli seçimlerin ilki yapıldı. 465 milletvekilliğinden 395’ini CHP kazandı ve iktidarda kaldı. DP ise 66 milletvekilliği aldı. 4 bağımsız aday seçildi.
1947
7-11 OCAK: Demokrat Parti’nin ilk büyük kongresi toplandı. Genel Başkanlığa Celal Bayar getirildi.
11 MART: Türkiye, Uluslararası İskân ve Kalkınma Bankası ve Uluslararası Para Fonu’na katıldı.
1 EYLÜL: Meclis, Amerikan yardım antlaşmasını oybirliğiyle kabul etti.
1948
26 OCAK: Kurtuluş Savaşı komutanlarından General Kazım Karabekir öldü.
2 NİSAN: Yazar Sabahattin Ali, Kırklareli’nin Sazara köyünde öldürüldü.
3 AĞUSTOS: Türk Serbest Güreş Millî Takımı, Londra Olimpiyatları’nda birinci oldu.
10 ARALIK: İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, BM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
1949
13 NİSAN: Türk Kadınlar Birliği, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün eşi Mevhibe İnönü’nün onursal başkanlığında kuruldu.
10 HAZİRAN: Devlet Tiyatroları yasayla kuruldu.
8 AĞUSTOS: Türkiye, Avrupa Konseyi’ne kabul edildi.
1950
10 NİSAN: Kurtuluş Savaşı komutanlarından, ilk Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak öldü.
14 MAYIS-DP İKTİDARDA: Genel seçimlerde DP iktidarı aldı. DP 408, CHP 69 milletvekilliği kazandı.
22 MAYIS: Celal Bayar Cumhurbaşkanlığı’na seçildi.
-İstanbul Milletvekili Adnan Menderes, 19. Cumhuriyet Hükümeti’ni kurdu.
25 HAZİRAN: KORE’DE SAVAŞ BAŞLADI.
25 TEMMUZ: Hükümet, Türk askerlerinin Kore’ye gönderilmesine karar verdi.
22 EKİM: nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 20 milyon 902 bin 628 olarak belirlendi.
1951
9 MART: Adnan Menderes, 20. Cumhuriyet Hükümeti’ni kurdu.
17 HAZİRAN: Türk Millî Futbol Takımı, Federal Almanya’yı Berlin Olimpiyat Stadı’nda 2-1 yendi. Başarılı kurtarışlar yapan kaleci Turgay Şenol’a, ‘’Berlin panteri’’ denilmeye başlandı.
26 HAZİRAN: Mithat Paşa’nın, 24 Haziran’da Taif’ten İstanbul’a getirilen kemikleri, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın da katıldığı törenle Hürriyeti Ebediye Tepesi’ne defnedildi.
23 TEMMMUZ: Amerikan filosu, İstanbul’u ziyaret etti.
3 EKİM: Fenerbahçeli millî futbolcu Lefter Küçükandonyadis, 17.500 lira ücretle İtalya’nın Fiorentina takımına transfer oldu.
17 EKİM-NATO’YA GİRİŞ: Türkiye’nin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’na (NATO) katılmasına ilişkin protokol Londra’da imzalandı.
22 EKİM: Nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 20 milyon 947 bin 188 olarak saptandı.
1952
18 AĞUSTOS: İzmir, NATO’nun Güneydoğu Karargâhı oldu.
19 AĞUSTOS: Türkiye Güzeli Günseli Başar, Avrupa Güzellik Kraliçesi seçildi.
18 EYLÜL: Kore Türk Tugayı’na “Güney Kore Mümtaz Birlik Askerî Nişanı” verildi.
1953
6 ŞUBAT: TBMM, 8 Kasım 1877’de Aziziye Tabyası’nı kahramanca savunan Erzurumlu Nene Hatun’a (Kırkköz) Vatani Hizmet Tertibi’nden maaş (170 lira) bağladı.
4 NİSAN-DUMLUPINAR FACİASI: “Dumlupınar” denizaltısı, NATO manevrasından dönerken, Çanakkale Boğazı’nın Nara Burnu açıklarında, İsveç şilebi “Nobland” ile çarpışması sonucu battı. Kazada 81 kişi öldü.
27 MAYIS: İstanbul’un fethinin 500. yıldönümü törenlerle kutlandı.
27 TEMMUZ: Kore Savaşı, ateşkes anlaşmasının imzalanmasıyla son buldu.
16 AĞUSTOS: Papa XII. Pius’un verdiği imtiyazla İzmir Panayakapu’da (Selçuk İlçesi Bülbül Dağı mevkiSİ) inşa edilen Meryemana Evi törenle açıldı.
10 KASIM-ANITKABİR’DE: Atatürk’ün naaşı, Etnografya Müzesi’ndeki muvakkat kabrinden, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın başkanlığında, devlet erkânının katıldığı büyük bir törenle ebedi istirahatgâhı Anıtkabir’e nakledildi.
1954
27 OCAK: Cumhurbaşkanı Bayar, Amerika’ya, 1 ay süren resmî ziyarette bulundu.
31 MAYIS: Başbakan Menderes, Amerika’yı ziyaret etti.
30 HAZİRAN: Kırşehir ilinin, ilçe olması Meclis’te yasalaştı.
9 AĞUSTOS: Yunanistan, Yugoslavya ve Türkiye arasında 20 yıl süreli Balkan Paktı imzalandı.
8 EYLÜL: Hükümet, Türk-Yunan ilişkilerini bozabileceği gerekçesiyle İzmir’in kurtuluş gününün kutlanmasını yasakladı.
1955
24 ŞUBAT: BAĞDAT PAKTI kurulmasını sağlayan antlaşma, Türkiye ile Irak arasında imzalandı. Karşılıklı İşbirliği Anlaşması’na 4 Nisan’da İngiltere’nin, 23 Eylül’de Pakistan’ın, 3 Kasım’da İran’ın katılmasıyla Bağdat Paktı oluştu. ABD “gözlemci üye” oldu.
14 MAYIS: Doğu Bloku ülkeleri arasında Varşova Paktı imzalandı.
29 AĞUSTOS: KIBRIS SORUNU için Londra Konferansı toplandı.
6-7 EYLÜL OLAYLARI: Atatürk’ün Selanik’te doğduğu eve bomba atıldığına ilişkin haber üzerine, İstanbul ve İzmir’de Rum azınlığa yönelik yağma ve tahribe varan olaylar çıktı. Olaylardan sonra 5 bin 104 kişi tutuklandı.
23 EKİM: Nüfus sayımında, Türkiye’nin nüfusu 24 milyon 64 bin 763 olarak belirlendi.
1956
19 ŞUBAT: Türk Millî Futbol Takımı, Macaristan’ı, Mithatpaşa Stadı’nda 3-1 yendi.
27 HAZİRAN: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu değiştirildi. Siyasi partilere toplantı yapmak için izin alma zorunluluğu getirildi.
11 TEMMUZ: Meclis, ara seçimleri erteledi.
13 AĞUSTOS: Bakanlar Kurulu, ortaokullarda din dersi okutulmasına karar verdi.
1957
25 MART: İtalya’nın başkentinde bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, “Roma Antlaşması”nı imzalayarak Avrupa Ortak Pazarı’nı kurdular.
2 EKİM: Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin temeli atıldı.
27 EKİM: Genel seçimler yapıldı. DP 424, CHP 173, CMP 4, HP 4 milletvekili çıkardı. 2 bağımsız milletvekili oldu.
1958
28 OCAK: Kıbrıs’ta Türklerin düzenlediği miting sırasında İngiliz askerlerinin ateş açması ve bir kamyonun kasten halkın üzerine sürülmesi sonucu 8 kişi öldü.
1 MART: “Üsküdar” yolcu vapuru, Soğucak mevkisinde şiddetli lodosa yakalanarak battı. Kapasitesinin üstünde yolcu alan vapurda 76’sı öğrenci, 272 kişi öldü.
8 HAZİRAN: Kıbrıs için Beyazıt Meydanı’nda 300 bin kişinin katıldığı büyük bir miting yapıldı.
12 HAZİRAN: Ankara’da KIBRIS konusunda yapılan “Ya Taksim Ya Ölüm” mitingine de 150 binden fazla kişi katıldı.
16 HAZİRAN: TBMM, gizli oturumda, Kıbrıs için, Ada’nın bölünmesi tezinin desteklenmesini oybirliğiyle kabul etti.
17 KASIM: Atatürk Üniversitesi, Erzurum’da Cumhurbaşkanı Bayar’ın katıldığı törenle açıldı.
25 KASIM: Ahmet Adnan Saygun’un bestelediği “Yunus Emre Oratoryosu”, BM’nin yeni çalışma dönemi dolayısıyla New York’ta seslendirildi.
1959
17 ŞUBAT: İngiliz-Türk-Yunan görüşmeleri için, Başbakan Menderes’i Londra’ya götüren uçak, Gatwick Havaalanı yakınlarında düştü. Menderes’in kurtulduğu kazada, 14 kişi öldü.
19 ŞUBAT: Londra Antlaşması imzalandı. Anlaşma, İngiliz egemenliğinin bir yıl içinde kurulacak Kıbrıs Cumhuriyeti’ne devredilmesini öngörüyordu.
1 MAYIS: İnönü, Uşak’ta, sayıları bine yaklaşan kalabalığın saldırısına uğradı. İnönü, atılan bir taşla yaralandı.
27 MAYIS: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kanunu kabul edildi.
1960
28 NİSAN: İstanbul Beyazıt’ta üniversite öğrencilerinin hükümet aleyhine yaptıkları gösteri sırasında Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz öldü.
29 NİSAN: Her türlü toplantı, sıkıyönetimce yasaklandı.
5 MAYIS: Ankara’da bir gösteri yapıldı. Menderes, kalabalık tarafından itilip kakıldı.
7 MAYIS-U-2 KRİZİ: Amerikan casus uçağı U-2’nin Sovyetler Birliği’nde düşürüldüğü, pilotun sağ olduğu açıklandı.
21 MAYIS: Harp Okulu öğrencileri, hükümet aleyhine sessiz yürüyüş yaptı.
27 MAYIS: TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ, ÜLKE YÖNETİMİNE EL KOYDU. Millî Birlik Komitesi (MBK) kuruldu. Başkanlığı’na Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel getirildi.
28 MAYIS: Cemal Gürsel başkanlığında tarafsız kişilerden hükümet kuruldu. Başbakan Adnan Menderes tutuklandı. İstifa eden Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve 7 bakanın Silahlı Kuvvetler gözetiminde olduğu açıklandı.
29 MAYIS: İçişleri eski Bakanı Namık Gedik, Kara Harp Okulu’nda tutukluyken intihar etti.
-Gözaltına alınan 150 kişi uçakla Ankara’dan Yassıada’ya götürüldü.
24 TEMMUZ: Türk gazeteciliğinin 100. yılı kutlandı.
12 TEMMUZ: Celal Bayar, vatana ihanet suçuyla Yüce Divan’a sevk edildi.
3 AĞUSTOS: Aralarında Genelkurmay Başkanı Orgeneral Ragıp Gümüşpala’nın da bulunduğu 235 general ve amiral emekliye sevk edildi. (Bu işleme tabi tutulanlar daha sonra “Eminsular” diye anıldı.
15-16 AĞUSTOS: Kıbrıs’ta, gece yarısı “Cumhuriyet” ilan edildi ve Türkiye 82 yıl sonra Ada’ya ilk kez askerî bir birlik gönderdi.
21 AĞUSTOS: ÇANAKKALE ŞEHİTLER ANITI törenle açıldı.
14 EKİM: Yassıada’da Yüksek Adalet Divanı yargılamalara başladı.
23 EKİM: 7. genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 27 milyon754 bin 820 oldu.
1961
6 OCAK: Kurucu Meclis açıldı.
10 OCAK: 212 sayılı yasa, Resmî Gazete’de yayınlandı. Gazetecilerin iş güvenliğini sağlayan bu yasa, basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki ilişkileri tanzim ediyor.
12 OCAK: Hükümet, siyasal partilere yeniden faaliyete geçmeleri için izin verdi.
23 NİSAN: TBMM Müzesi, Meclis’in ilk binası açıldı.
9 TEMMUZ: Kurucu Meclis’te benimsenen ve halkoyuna sunulan YENİ ANAYASA, yüzde 61,5 “Evet” oyuyla kabul edildi.
15 EYLÜL-İDAM KARARLARI: Yassıada Mahkemesi, kapatılan DP’nin 15 üyesi hakkında ölüm, 32 üyesi hakkında müebbet hapis cezası verildiğini açıkladı.
16 EYLÜL: Fatin Rüştü Zorlu ile Hasan Polatkan idam edildi.
17 EYLÜL: Adnan Menderes idam edildi. MBK, 65 yaşını aşan Celal Bayar ile idam kararları çoğunlukla alınan öteki hükümlülerin cezalarını müebbede çevirdi.
15 EKİM: 1961 SEÇİMLERİ yapıldı. CHP 173, AP 158, CKMP 65, YTP 54 milletvekilliği kazandı. AP 70, CHP 36, YTP 28 ve CKMP 16 senatörlük kazandı.
26 EKİM: Cemal Gürsel, Türkiye Cumhuriyeti’nin 4. Cumhurbaşkanı seçildi.
29 EKİM: İLK TÜRK OTOMOBİLİ “DEVRİM”, Cumhurbaşkanı Gürsel’in katıldığı deneme sürüşünde, benzininin az konulması sonucu yolda kaldı.
20 KASIM: İsmet İnönü’nün Başbakanlığı’nda ilk koalisyon hükümeti kuruldu. (Türkiye Cumhuriyeti’nin 26. Hükümeti)
1962
22 ŞUBAT: Ankara’da Harp Okulu Komutanı Albay Talat Aydemir ve arkadaşları, hükümete karşı darbe yapmak istediler, ancak bu kalkışma bastırıldı; katılan subaylar emekliye sevk edildi. Girişime doğrudan katılan ya da destekleyen bazı üst rütbeli subayların görev yerleri değiştirildi. Hükümet, verdiği söz doğrultusunda darbecileri 30 Nisan’da affetti.
1963
24 OCAK: Çatalca’da kara saplanan trenle ilgili haber yapmak için 23 Ocak’ta gazetelerinden ayrılan Hürriyet gazetesi yazarı Yüksel Kasapbaşı ile foto muhabiri Abidin Behpur ve aracın sürücüsü Yüksel Öztürk’ün donmuş cesetleri, Çatalca yakınlarında bulundu.
1 ŞUBAT: İki uçağın Ankara üzerinde çarpışarak Ulus semtine düşmesi sonucu 80 kişi öldü.
3 NİSAN: TBMM’de bütün partiler, 27 Mayıs’ın Hürriyet ve Anayasa Bayramı olması için oy kullandı.
20-21 MAYIS: Bazı ordu birlikleri Ankara’da, Talat Aydemir’in yönetiminde yeniden ayaklandı. (Girişimde bulunanlar yargılandı, 5 Temmuz 1964’te Aydemir ve Fethi Gürcan idam edildi.)
3 HAZİRAN: Şair Nazım Hikmet Ran, kalp krizi sonucu, Moskova’da 61 yaşında öldü.
26 ARALIK: Türk Donanması, iki Türk’ün öldürülmesi üzerine, Kıbrıs karasularına girdi. Ada’ya çıkarma ve indirme harekâtından geçici olarak vazgeçildi.
1964
14 OCAK: Meclis, Ortak Pazar anlaşmasını onayladı.
1 ŞUBAT: Türkiye, Kıbrıs’a BM’ce birlik gönderilmesi önerisini kabul etti.
16 MART: Gizli ve olağanüstü toplanan Meclis, hükümete Kıbrıs konusunda yetki verdi. Böylece Türk Silahlı Kuvvetleri, Ada’ya çıkarma yapabilecekti.
1 MAYIS: Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu kuruldu.
5 HAZİRAN: İnönü, Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahale etmemesini ihtar eden ünlü Johnson mektubunu aldı.
13 HAZİRAN: İnönü, cevabını Johnson’a bildirdi ve 21 Haziran’da ABD’ye gitmeye karar verdi.
7 TEMMUZ: “Susuz Yaz” filmi, Berlin Film Festivali’nde büyük ödül olan “Altın Ayı”yı kazandı.
7 AĞUSTOS: Türk jet uçakları Kıbrıs’a harekât düzenledi. Bu operasyon, 10 Ağustos’ta şartlı olarak durduruldu. Kıbrıs’a çıkarma yapacağı sanılan Türkiye, birliklerini geri çekti.
8 AĞUSTOS: Kıbrıs’a düzenlenen harekât sırasında uçağı isabet alan Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel paraşütle atladı. Yaralanan Topel, Kıbrıs Rum kesimindeki hastanede şehit oldu.
27-28 AĞUSTOS: Cenevre’de Kıbrıs’la ilgili görüşmeler yarıda kesilince Türkiye’de İLK AMERİKA KARŞITI GÖSTERİ yapıldı.
14 EKİM: Serbest Güreş Millî Takımı, Tokyo Olimpiyatları’nda şampiyon oldu.
27-29 KASIM: AP Kongresi’nde Süleyman Demirel, Genel Başkanlığa seçildi.
1 ARALIK: Türkiye Ortak Pazar’a fiilen katıldı.
1965
1 ŞUBAT: SSK Yasası yürürlüğe girdi.
17 MART: Kıbrıs bunalımı yeniden başladı.
23 TEMMUZ: Erzurum’da, Atatürk ve Erzurum Kongresi Anıtı açıldı.
15 EKİM: 1965 SEÇİMLERİ yapıldı ve AP büyük bir zafer kazandı. Bu seçim, koalisyon dönemine son vererek AP’nin yeni bir hükümet kurmasını sağladı.
27 EKİM: Isparta Milletvekili Süleyman Demirel, 30. Cumhuriyet Hükümeti’ni kurdu.
17 ARALIK: KIBRIS ile ilgili Makarios’un tezi BM’ce kabul edildi. Buna göre Kıbrıs, BM’nin bir üyesi olarak diğer devletlerin (Türkiye ile Yunanistan) müdahalesi olmadan mutlak bir bağımsızlığı sürdürmeye hak kazanıyordu. Türkiye; yalnızca 6 ülkenin lehte, 47 ülkenin aleyhte, 51 ülkenin de çekimser oyuyla gene yalnız bırakıldı.
1966
13 OCAK: Hürriyet gazetesinde, ABD Başkanı Johnson’un, İnönü’ye 5 Haziran 1964’te ulaşan mektuba ilişkin Gazeteci Cüneyt Arcayürek’in haberini yayımladı. Mektup ve İnönü’nün cevabi mektubu, 14 Ocak’ta Meclis’te görüşüldükten sonra, 15 Ocak’ta kamuoyuna açıklandı.
13 ŞUBAT: Cemal Gürsel’in komaya girdiğinin 6. günü partiler Genelkurmay Başkanı Cevdet Sunay’ın Cumhurbaşkanı adaylığı üzerinde anlaştı.
28 MART: Rahatsızlığı nedeniyle görevi sona erdirilen Cemal Gürsel’in yerine Cevdet Sunay Cumhurbaşkanı seçildi.
12 HAZİRAN: Keban Barajı’nın yapımına başlandı.
19 AĞUSTOS: Varto’da 6.9 büyüklüğündeki depremde, 2 bin 394 kişi öldü.
14 EYLÜL: Rahatsızlığı dolayısıyla görevi sona ermiş olan eski Cumhurbaşkanı Orgeneral Cemal Gürsel öldü.
2 EKİM: Türk Millî Futbol Takımı, Moskova’daki maçta Sovyetler Birliği takımını 2-0 yendi.
7 EKİM: Satışa sunulacak ilk Türk yapımı otomobile, 86 bin 118 kişinin katıldığı kampanya sonunda “Anadol” adı verildi.
18-21 EKİM-ORTANIN SOLU: CHP’nin 18. Kurultayı’nda; Genel Başkanı İsmet İnönü’nün, Temmuz 1965’te Gazeteci Abdi İpekçi’ye verdiği mülakatta açıkladığı “Ortanın Solu” görüşü, partinin politik çizgisi olarak benimsendi. Bülent Ecevit Genel Sekreterliğe seçildi.
1967
1 OCAK: “Anadol” marka otomobil piyasaya çıktı.
9 OCAK: Türkiye’nin ilk büyük mağazası Gima, Ankara’da Kızılay’daki gökdelenin girişinde açıldı.
12 ŞUBAT: DİSK’in kuruluşu, 6 yıl önce TİP’in kurulduğu günde ilan edildi.
9 MART: Gölcük Tersanesi’nde ilk firkateyn “Berk”in yapımına başlandı.
20 MART: Kıbrıs Türk Toplumu lideri Rauf Denktaş, 3 yıldır ayrı kaldığı Ada’ya dönme kararı aldı.
4 TEMMUZ: Hacettepe Üniversitesi Kurulması Hakkında Kanun kabul edildi.
25 TEMMUZ: Papa VI. Paulus, iki günlük gayriresmî ziyaret için Türkiye’ye geldi. Papa, İstanbul’da Cumhurbaşkanı Sunay ve Başbakan Demirel tarafından karşılandı. Meryemana Evi’ne giden Papa’nın bu ziyareti, 913 yıldır süren Katolik-Ortodoks kiliseleri arasındaki dargınlığı sona erdirdi.
17 EYLÜL: Kayseri Şehir Stadı’nda yapılan Kayserispor-Sivasspor futbol maçında çıkan olaylarda 40 kişi öldü, 300’den fazla kişi yaralandı.
7 EKİM-6. FİLO’YA HAYIR: ABD Deniz Kuvvetleri’ne ait 6. Filo, İstanbul’da üniversite öğrencilerince protesto edildi. 15 Ekim’de de İzmir’de miting düzenlendi.
29 ARALIK: Kıbrıs’ta geçici Türk yönetimi ilan edildi.
1968
10 OCAK: Kurtuluş Savaşı komutanlarından Korgeneral Ali Fuat Cebesoy, 86 yaşında İstanbul’da öldü.
15 HAZİRAN: Sadun Boro, eşi Odo ve kızı deniz, “Kısmet” teknesiyle 22 Ağustos 1965’te çıktıkları dünya turunu, yine İstanbul Limanı’na dönerek tamamladı.
21 HAZİRAN: Meclis üniversite boykotlarını görüşmeye başladı.
13 EYLÜL: Avustralya’ya 163 işçiyle ilk işçi kafilesi uçakla hareket etti.
22 KASIM: Türkiye’de ilk kalp nakli Ankara’da Dr. Kemal Beyazıt tarafından yapıldı. Maviş Karakurt adlı hasta 18 saat yaşayabildi.
1969
6 OCAK: ABD’nin Ankara Büyükelçisi Robert Kommer, ODTÜ’yü ziyareti sırasında protesto edildi; aracı yakıldı.
16 ŞUBAT: KANLI PAZAR: Olayda 2 genç öldü. 200 kişi yaralandı. Olay, 6. Filo’ya karşı gösteri yapanlara, “Müslüman Türkiye” diye slogan atan bir grubun saldırıya geçmesiyle başladı.
12 NİSAN: ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ, “İstanbul Kültür Sarayı” adıyla Cumhurbaşkanı Sunay tarafından açıldı.
22 MAYIS: Altın Koza Film Şenliği ilk kez yapıldı.
21 TEMMUZ: ABD’ye ait Apollo 11 uzay aracı Ay yüzeyine indi. Neil Armstrong, Ay’a ayak basan ilk insan oldu.
1 EYLÜL: Libya’da Albay Muammer Kaddafi liderliğindeki bir grup subay, Kral İdris’i devirerek, Cumhuriyet ilan etti.
23 EYLÜL: ODTÜ öğrencisi Taylan Özgür, İstanbul’da polis tarafından vurularak öldürüldü.
12 EKİM: Seçimler AP’nin zaferiyle sonuçlandı.
1970
25 OCAK: Necmettin Erbakan 17 arkadaşıyla Milli Nizam Partisi’ni kurduğunu açıkladı.
13 NİSAN: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni basan 12 silahlı sağ görüşlü, Asteğmen Doktor Necdet Güçlü’yü öldürdü. Güçlü’yü öldüren İbrahim Doğan yakalandı.
23 NİSAN: Ulusal Egemenlik Bayramı’nın 50. yıldönümü, görkemli törenlerle kutlandı.
16 HAZİRAN: 15 Haziran’da başlayan işçi yürüyüşü protestoya dönüşerek, İstanbul ve dolaylarında hayatı tümüyle felce uğrattı. Hükümet, askerî birlikleri harekete geçirdi. Olaylarda 5 kişi öldü.
17 HAZİRAN: Meclis, sıkıyönetimin ilan kararını onayladı.
9 AĞUSTOS: Hükümet, Türk Lirası’nın yüzde 66 oranında devalüe edildiğini bildirdi. Böylece doların değeri 9 liradan 15 liraya yükseldi.
4 EYLÜL: ODTÜ Rektörlüğü’ne Prof. Dr. Erdal İnönü atandı.
25 EKİM: Genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 35 milyon 605 bin 176.
27 KASIM: İstanbul Kültür Sarayı (AKM) yandı.
1971
2 OCAK: Üniversitede boykot, işgal ve eylemi önlemeyi öngören tasarı Başbakanlığa verildi.
20 OCAK: ODTÜ, Akademik Konsey kararıyla süresiz olarak kapatıldı.
12 ŞUBAT: Türk Otomobil Fabrikası AŞ’nin (TOFAŞ) Bursa’daki fabrikası törenle açıldı. Açılışa Cumhurbaşkanı Sunay ile Başbakan Demirel de katıldı.
12 MART MUHTIRASI: Türkiye’de birkaç yıldır süren öğrenci hareketlerinin silahlı eylemlere dönüşmesi üzerine Silahlı Kuvvetler bir muhtıra verdi. Başbakan Demirel istifa etti, Prof. Nihat Erim ile başlayan partiler üstü hükümetler kuruldu. Sıkıyönetim mahkemeleri işe başladı, idam edilenler oldu.
16 MART: Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan, Sivas’a bağlı Gemerek’te jandarmayla girdikleri çatışmada yakalandı.
21 MART: CHP’nin hükümeti destekleme kararı alması üzerine Genel Sekreter Bülent Ecevit istifa etti.
23 MART: Deniz Gezmiş’in arkadaşı Hüseyin İnan ve Mehmet Nakipoğlu yakalandı.
26 MART: Türkiye Cumhuriyeti’nin 33. Hükümeti Prof. Dr. Nihat Erim’in başkanlığında kuruldu. Prof. Dr. Türkan Akyol ilk kadın bakan olarak hükümette yer aldı.
7 MAYIS: Sıkıyönetim Kanunu kabul edildi.
23 MAYIS: 17 Mayıs’ta kaçırılan İsrail’in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom’un cesedi bulundu.
21 MAYIS: Anayasa Mahkemesi, laikliğe aykırı olduğu gerekçesiyle Millî Nizam Partisi’ni kapattı. (Başında Prof. Necmettin Erbakan’ın bulunduğu parti, Millî Selamet Partisi adı altında 11 Ekim 1972’de yeniden kuruldu. 1973 seçimlerinde, 50’ye yakın milletvekili çıkardı ve 1974 başında CHP ile koalisyon hükümetini oluşturdu.)
30 MAYIS: Başkonsolos Elrom’u öldürdükleri gerekçesiyle aranan teröristlerden ikisi İstanbul Maltepe’de gizlendikleri evden kaçarken polisle karşılaşınca Binbaşı Dinçer Erkan’ın evine girerek kızı Sibel’i rehin aldı.
1 HAZİRAN: Rehin alınan Sibel Erkan, güvenlik güçlerince düzenlenen operasyonla kurtarıldı. Operasyonda Hüseyin Cevahir öldü, Mahir Çayan yaralı olarak yakalandı.
25 HAZİRAN: İlk Türk firkateyni “Berk” denize indirildi.
29 HAZİRAN: Hükümet, 1972 yılından itibaren haşhaş ekimi yapılmayacağını açıkladı.
5 AĞUSTOS: Türkiye Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti’ni resmen tanıdı.
9 EYLÜL: Boğaziçi Üniversitesi kuruluş yasası kabul edildi.
19 EYLÜL: Türkiye Güzeli Filiz Vural, Avrupa Güzeli seçildi.
6 EKİM: 6. Akdeniz Oyunları İzmir’de başladı.
9 EKİM: Deniz Gezmiş ve 17 arkadaşı idama mahkûm edildi.
18 EKİM: İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth Türkiye’ye geldi.
1972
6 OCAK: Monreux Anlaşması’nı imzalayan eski Dışişleri Bakanı Dr. Tevfik Rüştü Aras, 89 yaşında İstanbul’da öldü.
10 OCAK: Askerî Yargıtay 2. Dairesi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam cezalarını onayladı.
22 ŞUBAT: Uçakla gelen yolcuların gümrüksüz alışveriş edebilecekleri İLK FREE SHOP, Yeşilköy Havalimanı’nda açıldı.
5 MART: Türkiye’nin en lüks yolcu gemisi “Marmara” yangın sonucu battı.
8 MART: İdam edilen Başbakan Adnan Menderes’in kardeşi, Demokratik Parti Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Menderes intihar etti. Menderes’in intihar nedeni anlaşılamadı.
10 MART: Millet Meclisi, Gezmiş, Aslan ve İnan hakkındaki idam kararlarını, 53 ret 6 çekimser 238 kabul oyuyla onayladı.
16 MART: Cumhuriyet Senatosu, Gezmiş, Aslan ve İnan hakkındaki idam kararını onayladı.
18 MART: Başbakan Nihat Erim, ABD Başkanı Nixon’un resmî davetlisi olarak New York’a gitti.
23 MART: Cumhurbaşkanı Sunay, Gezmiş, Aslan ve İnan hakkındaki idam kararını onayladı.
25 MART: CHP, idam kararlarının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Ankara 1 No.lu Sıkıyönetim Mahkemesi de CHP’nin Anayasa Mahkemesi’ne politik nedenlerle başvurduğunu gerekçe göstererek, idamların infazını kararlaştırdı.
28 MART: Ünye Hava Radar Üssü’nde çalışan 2 İngiliz ve bir Kanadalı teknisyen Dev-Genç üyesi teröristlerce kaçırıldı.
30 MART: Niksar’ın Kızıldere köyünde yabancı uyruklu teknisyenleri rehin tutan teröristlere düzenlenen operasyonda, Mahir Çayan, Cihan Alptekin, Ertan Saruhan, Ahmet Atasoy, Saffet Alp, Ömer Ayna, Hüdai Arıkan, Sinan Özüdoğru, Nihat Yılmaz ve Selahattin Kurt ölü, samanlıkta saklanan Dev-Genç Genel Başkanı Ertuğrul Kürkçü ise sağ ele geçirildi. Üç teknisyen de aynı evde ölü bulundu.
1 NİSAN: 1479 sayılı Bağ-Kur yasası yürürlüğe girdi. Yasa, 2 Eylül 1971’de kabul edilmişti.
6 NİSAN: Anayasa Mahkemesi Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam kararlarını usulden iptal etti.
24 NİSAN: Millet Meclisi, Deniz Gezmiş, Yusuf İnan ve Hüseyin İnan’ın idam kararlarını yeniden onayladı.
2 MAYIS: ABD’den alınan “TCG Oruç Reis” ile “TCG Uluç Ali Reis” denizaltıları törenle donanmaya katıldı.
3 MAYIS: Ankara-İstanbul seferini yapan THY’nin DC-9 tipi uçağı 4 korsan tarafından Sofya’ya kaçırıldı. Uçakta İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün oğlu Ömer İnönü de bulunuyordu.
6 MAYIS: Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu adı altında eylemlerde bulunan Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki idam kararı, Ankara Merkez Cezaevi’nde infaz edildi.
8 MAYIS: CHP Genel Başkanı İnönü, CHP’nin 5. Olağanüstü Kurultayı’nı kaybetmesi nedeniyle 34 yıldır üstlendiği Genel Başkanlık görevinden istifa etti.
14 MAYIS: Bülent Ecevit, CHP Kurultayı’nda Atatürk ve İnönü’den sonra CHP’nin üçüncü Genel Başkanı seçildi.
26 AĞUSTOS: 1971 yılında Gün gazetesinin eki olarak çıkan “Gırgır” adlı mizah dergisi, Oğuz Aral’ın yönetiminde bağımsız olarak yayınlanmaya başladı.
30 AĞUSTOS: Büyük Zafer’in 50. yılı kutlandı.
16 KASIM: İnönü, Anayasa’nın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak Cumhuriyet Senatosu’nda yemin etti ve “ilk tabii senatör” olarak görevine başladı.
1973
27 OCAK-ERMENİ TERÖRÜ: Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ile Yardımcısı Bahadır Demir bir Ermeni tarafından öldürüldü.
21 MART: Halk ozanı Âşık Veysel Şatıroğlu, Sivas’ın Şarkışla ilçesi Sivrialan köyündeki evinde 79 yaşında öldü.
6 NİSAN: TBMM, 15. turda 365 oyla Fahri Korutürk’ü Cumhurbaşkanı seçti.
20 HAZİRAN: 50. Yıl Marşı ile marşın şairi Bekir Sıtkı Erdoğan ve bestecisi Necil Kazım Akses, basına tanıtıldı.
– İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı’nın Cumhuriyet’in 50. Yılı dolayısıyla düzenlediği İstanbul Festivali başladı.
5 EYLÜL: Başbakanlığa bağlı Devlet Film Arşivi’nin İstanbul’daki deposunda çıkan yangında Atatürk ile ilgili tek kopyalı filmlerin tamamı ile çok sayıda başka belge yandı.
14 EKİM: Milletvekili Genel ve Cumhuriyet Senatosu üçte bir yenileme seçimleri yapıldı. CHP 185, AP 149, MSP 48, DP 45, CGP 13, MHP 3, TBP 1 ve bağımsızlar 6 milletvekilliği elde etti.
29 EKİM: Cumhuriyet’in 50. yıldönümü coşkulu törenlerle kutlandı.
30 EKİM: Asya’yı Avrupa’ya bağlayan Boğaziçi Köprüsü, Cumhurbaşkanı Korutürk tarafından görkemli bir törenle açıldı.
25 ARALIK: Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucularından İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü öldü.
28 ARALIK: İnönü, Anıtkabir’de sütunlu bölümde toprağa verildi.
1974
25 OCAK: Ecevit, 19. Başbakan olarak 41. Hükümeti kurdu.
4 NİSAN: Türk Hükümeti, Yunan karasularının 12 mile çıkarılmasını kabul etmeyeceğini, Ege’nin bir Yunan gölü haline getirilmesinin söz konusu olamayacağını Yunanistan’a bildirdi.
10 NİSAN: Genel af önerisi, TBMM’de kabul edildi.
15 MAYIS: Cumhurbaşkanı Korutürk, Gazeteci Hasan Tahsin adına dikilen İzmir Konak’taki “İlk Kurşun” anıtını açtı.
1 TEMMUZ: Bakanlar Kurulu 7 ilde sıkı kontrol altında haşhaş ekimine izin verdi.
15 TEMMUZ: Kıbrıs’ta Yunan subayların yönetimindeki Ulusal Muhafız Örgütü, Makarios’u devirdi ve EOKA-B lideri Nikos Sampson’u Cumhurbaşkanı ilan etti.
20 TEMMUZ: Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı hava, deniz ve kara birlikleri Kıbrıs’a indirme ve çıkarma yaptı, belirli hedeflere doğru ilerledi. Girne’den Lefkoşa’ya kadar uzanan yolu tamamen kontrol altına aldı. Ulusal Muhafızların üsleri Lefkoşa’da bombalandı. Türk birlikleri Yeşil Hat’a dayandı.
14 AĞUSTOS: Kıbrıs’ta ikinci harekât başlatıldı. ANKA Ajansı muhabiri Gazeteci Adem Yavuz, Rumlar tarafından tutsak edildi ve gözleri bağlıyken üzerine ateş edilerek, yaralandı.
9 EYLÜL: Keban Barajı, Başbakan Ecevit tarafından hizmete sokuldu.
1975
5 ŞUBAT: ABD, Türkiye’ye yaptığı askerî yardımı durdurdu; Amerikan ambargosu başladı.
13 ŞUBAT: Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu.
31 MART: Demirel’in başbakanlığında Milliyetçi Cephe hükümeti kuruldu. Hükümette AP 16, MSP 8, CGP 4, MHP 2 bakanlıkla temsil edildi.
19 MAYIS: 19 Mayıs Bayramı başkentte sönük geçti, gösteriler yapılmadı. TRT’nin İstanbul ve diğer kentlerdeki törenleri naklen yayınlamaması eleştirildi. Ankara’da elverişsiz hava koşulları öne sürülerek ertelenen törenler daha sonra, okulların tatile girişi bahane edilerek tamamen iptal edildi.
19 MAYIS: ABD Senatosu, Türkiye’ye silah ambargosunun kaldırılmasını kararlaştırdı.
13 TEMMUZ: Atatürk’ün eşi Latife (Uşaklıgil) Hanım, 75 yaşında İstanbul’da öldü.
22 EKİM-ERMENİ TERÖRÜ: Türkiye’nin Avusturya Büyükelçisi Daniş Tunalıgil, 3 ASALA teröristi tarafından Viyana’da öldürüldü.
24 EKİM: Türkiye’nin Paris Büyükelçisi İsmail Erez, uğradığı silahlı saldırıda öldü.
26 EKİM: Genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 40 milyon 347 bin 71.
28 ARALIK: İskenderun Demir-Çelik Fabrikası, Başbakan Demirel ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Kosigin’in katıldığı törenle hizmete açıldı.
1976
7 ŞUBAT-LOCKHEED SKANDALI: ABD’de, Lockheed firmasının Başkanı Kotchian’ın uçak satışı için Türkiye’deki müşavirlik firmasına da 876 bin dolar rüşvet verildiğine ilişkin açıklaması, Meclis’e getirildi. Ankara Savcılığı 11 Şubat’ta soruşturma açtırdı ve Lockheed firması temsilcisi Nezihi Dural’ın defterlerine el koydurdu. Dural’ın banka hesaplarına da el konuldu. Genelkurmay Başkanlığı da 13 Şubat’ta konunun soruşturulduğunu açıkladı.
16 ŞUBAT-ERMENİ TERÖRÜ: Türkiye’nin Beyrut Büyükelçiliği Başkâtibi Oktar Cirit tabancayla vurularak öldürüldü. Saldırıyı Ermeni terör örgütü ASALA üstlendi.
5 MART: Lice depremindeki felaketzedelere İtalyan Hükümetinin gönderdiği 30 bin doları, yerine göndermediği öne sürülen Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Emin Alpkaya, “Lockheed soruşturmasının da selameti bakımından” görevinden ayrıldı.
8 NİSAN: Ankara’da çeşitli fakülte ve öğrenci yurtlarında çıkan olaylarda, aralarında Tabii Senatör Muzaffer Yurdakuler’in oğlu Hakan Yurdakuler’in de bulunduğu 3 öğrenci öldürüldü, çok sayıda öğrenci yaralandı.
1 MAYIS: 1 Mayıs İşçi Bayramı, İstanbul’da Taksim Meydanı’nda ilk kez kutlandı.
1 EKİM: İstanbul’a gelen Dünya Ağır Sıklet Boks Şampiyonu Muhammed Ali Clay, MSP Genel Başkanı Necmettin Erbakan ile görüştü.
29 ARALIK: Bursa TOFAŞ Otomobil Fabrikası’nda Murat 131’in imalatına başlandı.
1977
4 OCAK: Türkiye-Irak Petrol Boru Hattı açıldı.
15 ŞUBAT: Ankara-İstanbul arasını 7 saat 13 dakikada alacak olan Mavi Tren deneme seferine başladı.
1 MAYIS: Taksim’deki 1 Mayıs mitingi sırasında kalabalığa ateş açılması sonucu 37 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı.
9 HAZİRAN-ERMENİ TERÖRÜ: Türkiye’nin Vatikan Büyükelçisi Taha Carım, Roma’daki evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda öldü. Saldırıyı Ermeni terör örgütü üstlendi.
1 AĞUSTOS-2. MC: Demirel’in başbakanlığındaki koalisyon hükümeti 219’a karşı 229 oyla güvenoyu alarak, 2. Milliyetçi Cephe Hükümeti kuruldu.
31 ARALIK: Cumhuriyet tarihinde ilk kez gensoruyla hükümet düşürüldü. 218 güvenoyuna karşılık 228 güvensizlik oyuyla İkinci MC iktidarı devrildi.
1978
17 OCAK: Ecevit Hükümeti, 218 ret oyuna karşı 229 kabul oyuyla güvenoyu aldı.
1 MART: Hükümet Türk parasını yüzde 32,5 oranında devalüe etti.
16 MART: İstanbul Üniversitesi Hukuk ve İktisat Fakültesi öğrencilerine bir grup tarafından bombalı saldırı düzenlendi. Olayda 7 öğrenci öldü, 100 öğrenci yaralandı.
24 MART: Ankara Savcı Yardımcısı Doğan Öz, otomobilinde otomatik tabancayla vurularak öldürüldü.
7 NİSAN: Doç. Dr. Server Tanilli, uğradığı silahlı saldırı sonucu felç oldu.
2 HAZİRAN-ERMENİ TERÖRÜ: Türkiye’nin Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp’ın makam otomobiline ateş açıldı. Olayda, büyükelçinin eşi Necla Kuneralp ve bacanağı emekli büyükelçi Beşir Balcıoğlu ile İspanyol şoför öldü.
11 TEMMUZ: Doç. Dr. Bedrettin Cömert, Ankara’da uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.
6 EKİM: Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul’da törenle açıldı.
9 EKİM: Ankara’nın Bahçelievler semtinde 7 TİP’li öldürüldü.
22 ARALIK: Kahramanmaraş’ta 21 Aralık’ta öldürülen iki TÖB-DER üyesi öğretmenin cenaze töreninde çıkan çatışmada 28 kişi öldü, 400 kadar kişi yaralandı. 100’lerce işyeri ve dernek tahrip edildi.
24 ARALIK: Kahramanmaraş’ta “Müslüman Türkiye” diye bağıran bir grup katliama girişti. 104 kişi öldü.
25 ARALIK: Kahramanmaraş olaylarında ölenlerin sayısı 111 olarak bildirildi. Olaylarla ilgili olarak 66 kişi tutuklandı.
26 ARALIK: Bakanlar Kurulu, 2 ay süreyle Adana, Ankara, Elâzığ, Bingöl, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kahramanmaraş, Kars, Malatya, Sivas ve Urfa’da sıkıyönetim ilan etti.
1979
2 OCAK: Türk-Amerikan arkeologlarının 5 yıl süren ortak çalışmaları sonucu dünyanın ilk İslam batığı Ege Denizi’nde bulundu.
1 ŞUBAT: Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni, Gazeteci Abdi İpekçi suikasta kurban gitti.
23 NİSAN: Türkiye’nin 7 ülke ile telefon görüşmesini sağlayacak uydu ile haberleşme istasyonu hizmete girdi.
24 MAYIS: Yüzde 85’i yerli malı ile imal edilen Mavi Işık 79-XA uçağı ilk deneme uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.
11 HAZİRAN: TL’nin değeri düşürüldü. Bir dolar 35 lira oldu.
9 TEMMUZ: Gazeteci Abdi İpekçi’yi öldürdüğü iddia edilen Mehmet Ali Ağca yakalandı. 11 Temmuz’da basın mensuplarının karşısına çıkarılan Ağca, suçunu itiraf etti.
13 TEMMUZ: Mısır’ın Ankara Büyükelçiliği’ni basan 4 Filistinli gerilla, bir polisle bekçiyi öldürdü ve büyükelçi ile öteki personeli rehin aldı. 14 Temmuz’da elçilikten kaçmaya çalışan bir Mısırlı öldürüldü. Gerillalar, aynı gün FKÖ yetkilileriyle görüştükten sonra ikisi Türk üç rehineyi serbest bıraktı. İçişleri Bakanı Hasan Fehmi Güneş’in de bulunduğu operasyonda, gerillalar, 45 saat sonra rehineleri bırakarak teslim oldur.
11 EYLÜL: Çukurova Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Fikret Ünsal, otomobiliyle evine giderken uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.
28 EYLÜL: Adana Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul, üç kişinin silahlı saldırısında öldürüldü.
5 EKİM: İçişleri Bakanı Hasan Fehmi Güneş, bir sinema ve ses sanatçısı ile ilişkisi olduğu haberleri üzerine istifa etti. Güneş, “Türk halkından çok özür dilerim” dedi.
12 EKİM: Türkiye’nim Lahey Büyükelçisi Özdemir Benler’in oğlu Ahmet Benler, iki otomobilden açılan ateş sonucu öldü. Saldırıyı Ermeni terör örgütü üstlendi.
15 KASIM: Yunan şilebi “Evrenia” ile Haydarpaşa mendireği açıklarında çarpışan Rumen tankeri “İndependenta”nın infilak etmesi sonucu 51 Rumen denizci öldü.
19 KASIM: Eski milletvekillerinden Ortadoğu gazetesi yazarı ve MHP İstanbul İl Yönetim Kurulu üyesi İlhan Darendelioğlu, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda öldü.
20 KASIM: Prof. Dr. Ümit Doğanay, uğradığı saldırıda öldürüldü.
25 KASIM: Abdi İpekçi’nin katlinden sanık Mehmet Ali Ağca, Kartal Maltepe Askerî Ceza ve Tutukevi’nden kaçtı.
7 ARALIK: Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, açılan çapraz ateşle öldürüldü.
22 ARALIK: Paris’teki Türk Turizm ve Tanıtma Bürosu Müdürü Yılmaz Çolpan, uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü. Suikastı Ermeni terör örgütü üstlendi.
1980
2 OCAK: Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Genelkurmay Başkanı Evren ve kuvvet komutanlarının 27 Aralık 1979 tarihinde kendisine verdikleri ve siyasi partilerin liderlerini uyaran mektubu açıkladı. Korutürk, Demirel ve Ecevit ile görüşme yaptı.
9 OCAK: Genelkurmay Başkanı Evren ve kuvvet komutanları, Başbakan Demirel’e, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yasal ve icraya ilişkin isteklerini içeren bir mektup verdi.
24 OCAK: 24 OCAK KARARLARI alındı. TL’nin değeri düşürülerek, 1 dolar 70 liraya eşitlendi.
6 NİSAN: Görev süresi sona eren Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Çankaya Köşkü’nden ayrıldı. Yerine Cumhuriyet Senatosu Başkanı İhsan Sabri Çağlayangil vekâlet etmeye başladı.
11 NİSAN: Yazar Ümit Kaftancıoğlu İstanbul’da öldürüldü.
27 MAYIS: MHP Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak Ankara’da öldürüldü.
9 TEMMUZ: Eski başbakanlarından Nihat Erim uğradığı silahlı saldırıda öldü.
31 TEMMUZ: ASELSAN, ilk Türk telsizini üretti.
9 EYLÜL: Ankara Metrosu’nun temeli atıldı.
12 EYLÜL: ORDU YÖNETİME EL KOYDU. Parlamento ve hükümet feshedildi. Milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırıldı. Tüm yurtta sıkıyönetim ilan edildi. Siyasi faaliyetler yasaklandı. CHP Genel Başkanı Ecevit, AP Genel Başkanı Demirel ve eşleri Gelibolu Hamzakoy’a, MSP Genel Başkanı Erbakan ise İzmir Uzunada’da askerî dinlenme tesislerinde gözetim altına alındı. Bulunamayan MHP Genel Başkanı Alparslan Türkeş 14 Eylül’de teslim oldu. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren’in başkanlığında Milli Güvenlik Konseyi kuruldu.
20 EYLÜL: Emekli Oramiral Bülend Ulusu başbakan oldu.
6 EKİM: Ankara’da 7 kişiyi öldürmekten idama mahkûm olan 4 kişinin cezası Ankara Merkez Kapalı Cezaevi’nde infaz edildi.
12 EKİM: 11. Genel Nüfus Sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 44 milyon 736 bin 957.
1981
5 OCAK: Atatürk’ün 100. doğum yıldönümü dolayısıyla “Atatürk Yılı” kutlamaları başladı.
6 OCAK: İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay kayıtlarına göre, son 2 yılda toplam 5 bin 241 kişi öldü, 14 bin 152 kişi yaralandı; 12 Eylül harekâtından bu yana ise sağ ve sol örgütler tarafından çıkarılan olaylarda 230 kişi öldü, 395 kişi de yaralandı.
24 TEMMUZ: Dışişleri Bakanlığı, Mehmet Ali Ağca’nın Türkiye’ye iadesi için resmen İtalyan hükümetine başvurdu.
8 AĞUSTOS: Türkiye’nin ilk turizm havaalanı olan Dalaman Havaalanı törenle açıldı.
15 EKİM: Millî Güvenlik Konseyi tarafından seçilen Danışma Meclisi’nin 160 üyesinin isimleri açıklandı.
16 EKİM: Siyasi partiler feshedildi, malları Hazine’ye devredildi.
6 KASIM: Yüksek Öğrenim Kurulu (YÖK) kuruldu. Üniversitelerin idari özerkliği kaldırıldı.
1982
28 OCAK: Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan, silahlı iki kişinin saldırısı sonucu öldü.
6 MAYIS: Türkiye’nin Boston Fahri Başkonsolosu Orhan Gündüz, teröristlerce öldürüldü.
7 HAZİRAN: Türkiye’nin Lizbon Büyükelçiliği İdari Ateşesi Erkut Akbay ve eşi, Ermeni bir teröristin silahlı saldırısına uğradı. Saldırıda, Erkut Akbay öldü, eşi Nahide Akbay ise ağır yaralandı.
2 TEMMUZ: Gülhane Askerî Tıp Akademisi ilk mezunlarını verdi.
7 AĞUSTOS: Ermeni ASALA örgütü üyesi 2 terörist Esenboğa Havalimanı’nda saldırıda bulundular. Olayda teröristlerin açtığı ateş sonucu 3’ü polis 9 kişi ölürken, çok sayıda kişi yaralandı. Teröristlerden biri ölü diğeri yaralı ele geçirildi.
27 AĞUSTOS: Türkiye’nin Kanada Askeri Ateşesi Atilla Altıkat, uğradığı silahlı saldırı sonucu şehit oldu.
23 EYLÜL: Danışma Meclisi Genel Kurulu’nda Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Tasarısı kabul edildi.
25 EYLÜL: Türkiye’nin ilk kadın Büyükelçisi Filiz Dinçmen, Amsterdam’da görevine başladı.
26 EKİM: Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir bakan azledildi. Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Arıkan, istifa etmeyince, Başbakan’ın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından görevden alındı.
4 KASIM: Cumhuriyet basınının simgesel isimlerinden Şeyhülmuharririn Burhan Felek öldü.
6 KASIM: Türkiye’de ilk kez Anadolu Üniversitesi’ne bağlı olarak bir açık öğretim fakültesi kuruldu.
7 KASIM-1982 ANAYASASI: Anayasa Halkoylaması yapıldı. Anayasa yüzde 91,37 çoğunlukla kabul edildi. 12 Eylül askeri darbesinin lideri Orgeneral Kenan Evren Türkiye’nin 7. Cumhurbaşkanı oldu.
1983
3 OCAK: Diyarbakır’da ruhsatsız olan 7 katlı bir apartman çöktü, 65 kişi öldü, 39 kişi yaralandı.
16 OCAK: THY’nin Paris-İstanbul-Ankara seferini yapan TK-158 sayılı Boeing 727 tipi “Afyon” uçağı, Esenboğa Havaalanı’na iniş sırasında pist başına çakılarak yandı. 45 kişi öldü, 22 kişi yaralandı.
5 MAYIS: 1983, Viyana kuşatmasının 300. yıldönümü dolayısıyla Avusturya’da “Türk Yılı” ilan edildi.
17 AĞUSTOS: Yeni kurulan Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’nun tüzel kişiliği sona erdi.
25 AĞUSTOS: Yüksek Seçim Kurulu, 6 Kasım’daki seçimlere MDP, ANAP ve HP’nin katılmaya hak kazandığını açıkladı.
6 KASIM: Milletvekili genel seçimleri yapıldı. Oy dağılımı: ANAP 211 milletvekili, HP 117, MDP 71 olarak açıklandı
13 ARALIK: 1. Turgut Özal kabinesi kuruldu.
1984
4 OCAK: Ufak para ihtiyacını karşılamak amacıyla 20-50 ve 100 liralık madeni paralar piyasaya çıkarıldı.
– Asırlık Emniyet Sandığı, Ziraat Bankası’na devredildi.
18 ŞUBAT: Neşe Erberk, Avrupa Güzellik Kraliçesi seçildi.
24 MART: Cumhuriyet tarihinin en geniş boyutlu yerel seçimi yapıldı. Yerel seçimlere 19 milyon 670 bin 734 seçmen katıldı. Seçimler sonucunda 54 ilde ANAP kazanırken, SODEP 8, MDP 3, RP 2 ilde belediye başkanlığını aldı. HP ve DYP il merkezlerinde başkanlık alamadı.
28 NİSAN: Başbakan Özal, İran’a gitti. Özal’ın Tahran Havaalanı’na inişinden iki saat önce Büyükelçilik’te görevli sekreter Sadiye Yönder ile eşi Işık Yönder’in otomobiline Ermeni teröristlerce ateş açıldı. Işık Yönder öldü.
26 EKİM: Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir bakan azledildi. Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Arıkan, istifa etmemekte direnince, Başbakan’ın teklifi üzerine, Cumhurbaşkanı tarafından görevinden alındı.
1985
1 OCAK: KDV uygulamasına başlandı. Ücretlilere vergi iadesi sistemi getirildi.
5 OCAK: Rüşvet aldığı gerekçesiyle hakkında soruşturma açılan Devlet Bakanı İsmail Özdağlar istifa etti.
4 NİSAN: Şırnak’ta teröristler sağlık ekibine yaylım ateşi açtı: 5 görevli şehit oldu.
29 MAYIS: İkinci Boğaz Köprüsü’nün (Fatih Sultan Mehmet Köprüsü) temeli Cumhurbaşkanı Evren tarafından törenle atıldı.
13 HAZİRAN: Anayasa Mahkemesi, yabancıların Türkiye’de mülk edinebilmelerini öngören yasayı iptal etti.
20 EKİM: 12. Genel Nüfus Sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 50 milyon 664 bin 458.
20 ARALIK: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde bir genç kadın, bir batında 8 bebek dünyaya getirdi. Bebeklerin hiçbiri yaşamadı.
1986
6 MART: Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Yasası, TBMM’de kabul edildi. Yasayla Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu oluşturuldu.
30 NİSAN: Çernobil nükleer santralindeki patlamanın etkileri Türkiye’de de görülmeye başlandı.
19 MAYIS: Atatürk Uluslararası Barış Ödülü’nü kazanan NATO’nun eski Genel Sekreteri Josef Luns, ödülünü törenle aldı.
29 MAYIS: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (Fak-fuk-fon) tasarısı kabul edildi.
22 AĞUSTOS: Türkiye’nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar öldü.
12 EKİM: Türkiye’nin ilk özel üniversitesi Bilkent, Ankara’da açıldı.
13 ARALIK: Avustralya’da, Türkiye’ye iltica etmek istediğini bildiren Dünya Halter Şampiyonu Naim Süleymanoğlu, Türkiye’ye getirildi. Süleymanoğlu, Türk vatandaşı oldu.
1987
12 OCAK: İşadamı Vehbi Koç, Milletlerarası Ticaret Odası tarafından “Dünyada yılın işadamı” seçildi.
22 OCAK: Yüksek Sağlık Şûrası, tüp bebek uygulamasının Türkiye’de de başlatılmasını kararlaştırdı.
14 NİSAN: Türkiye, Avrupa Topluluğu’na (AT) tam üyelik için resmen başvurdu.
16 NİSAN: Bedelli askerlik yasası kabul edildi.
14 TEMMUZ: Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da 8 ili bünyesinde toplayan Olağanüstü Hal Bölge Valiliği kuruldu. OHAL Valiliği’ne Diyarbakır Valisi Hayri Kozakçıoğlu atandı.
6 EYLÜL: Cumhuriyet tarihinin 3. referandumu yapıldı. Yaklaşık 26 milyon seçmen 1982 Anayasası’nın geçici 4. maddesinde eski politikacılar için konulan yasağın kaldırılıp, kaldırılmaması konusunda oy kullandı. YSK, referandumun kesin sonuçlarını yüzde 50,16 (11.711.461 oy) “Evet”’, yüzde 49.84 (11.636.395 oy) “Hayır” olarak açıkladı.
11 EKİM: İlk Türk savaş uçağı “Savaşan şahin” F-16, ilk deneme uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.
14 EKİM: Uluslararası Atatürk Barış Ödülü, Federal Almanya Cumhurbaşkanı Richard von Weizsacker’e, Cumhurbaşkanı Evren tarafından verildi.
29 EKİM: Cumhuriyetin 64. yılında yerli yapım F-16 uçağı uçtu.
1988
1 OCAK: Katma Değer Vergisi’nde yeni dönem başladı. Vergisiz mal kalmadı. Temel gıda maddeleri de yüzde 3 oranında vergilendirildi.
27 ŞUBAT: Türkiye’de ilk kez İbni Sina Hastanesi’nde bir hastaya suni kalp takıldı. Hasta, gerçek kalp bulunamaması yüzünden bir süre sonra öldü.
27 NİSAN: Cardiff’te yapılan Avrupa Halter Şampiyonası’nda ilk kez Türkiye adına uluslararası bir şampiyonaya katılan Naim Süleymanoğlu, 1 dünya rekoru kırdı ve 3 altın madalya kazandı.
18 HAZİRAN: ANAP Büyük Kongresi’nde Başbakan ve ANAP Genel Başkanı Turgut Özal’a suikast yapıldı. Özal, parmağından yaralandı. Saldırgan Kartal Demirağ, yaralı ele geçirildi.
3 TEMMUZ: Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, Başbakan Özal tarafından açıldı.
20 EYLÜL: Seul Olimpiyatlarında, Naim Süleymanoğlu 6 dünya, 9 olimpiyat rekoru kırarak olimpiyat şampiyonu oldu.
10 KASIM: Atatürk, ölümünün 50. yılında ilk kez yas tutulmadan anıldı.
10 ARALIK: Türkiye’de ilk kez karaciğer nakli gerçekleştirildi. Bursalı Ahmet Aktaş’ın karaciğeri, gözleri ve böbrekleri 5 kişiye nakledildi.
1989
1 OCAK: Trafikte ceza puanı uygulamasına başlandı.
7 MART: Anayasa Mahkemesi, üniversitelerde “Dini inanç sebebiyle boyun ve saçların örtü veya türbanla kapatılmasını” serbest bırakan yasayı iptal etti.
31 EKİM: Turgut ÖZAL TBMM’de yapılan seçimin 3. turunda 263 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. CUMHURBAŞKANI oldu. Oylamaya muhalefet partileri katılmadı.
24 KASIM: Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinin İkiyaka köyünde çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 28 vatandaş teröristlerce öldürüldü.
28 ARALIK: Üniversitelerde türban ve başörtüsü serbest bırakıldı.
1990
13 OCAK: Atatürk Barajı’nda su tutulmaya başlandı.
31 OCAK: Prof. Dr. Muammer Aksoy, evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.
8 ŞUBAT: Amasya’nın Merzifon ilçesindeki Yeniçeltek Kömür işletmesinde grizu patlamasında 68 kişi öldü.
7 MART: Hürriyet gazetesi yazarı Çetin Emeç ile şoförü Sinan Ercan, uğradıkları silahlı saldırı sonucu öldürüldü.
21 MART: Elâzığ’ın Palu ilçesi yakınlarında yolu kesen teröristler, bir araçtan indirdikleri 9 mühendisi öldürdü.
1 NİSAN: Cumhurbaşkanı’nın çağrısı üzerine, parti liderleri Akbulut, İnönü ve Demirel “terör zirvesi” için Çankaya Köşkü’nde bir araya geldi.
10 NİSAN: Bakanlar Kurulu’nun Doğu ve Güneydoğu’da terörle mücadele için kabul ettiği önlem paketi yürürlüğe girdi. Batman ve Şırnak il oldu.
20 MAYIS: Millî Savunma Bakanı Safa Giray, Hava Kuvvetleri’nden 17’si subay, 97’si astsubay olmak üzere 114 kişinin irticai örgütlerle ilişkisi olduğu için ordudan atıldığını açıkladı.
10 HAZİRAN: Teröristler, Şırnak’ın Çevrimli köyüne düzenledikleri baskında 26 vatandaşı öldürdü.
20 HAZİRAN: MİT, tarihinde ilk kez basına açıldı. MİT Müsteşarı Korgeneral Teoman Koman, gazetecilere kuruluşun çalışmaları hakkında bilgi verdi.
29 TEMMUZ: Siirt’in Pervari ilçesi yakınlarında askerî araçlara açılan ateş sonucu bir binbaşı, bir yüzbaşı, 4 onbaşı ve bir er şehit oldu.
1 AĞUSTOS: Yüksek Askeri Şura, laikliğe aykırı faaliyetlerde bulunan 28 astsubay ve 2 subayın ordu ile ilişiğini kesti.
2 AĞUSTOS: Kuveyt’in Irak tarafından işgali, Ankara’da tepki ve endişe yarattı. Marmaris’ten Ankara’ya dönen Cumhurbaşkanı Özal, olağanüstü toplanan MGK’ya başkanlık etti.
7 AĞUSTOS: Türkiye, BM’nin aldığı Irak’a zorunlu yaptırım kararını ilk uygulayan ülkelerden biri oldu. Türkiye, Yumurtalık petrol boru hattını kapattı.
4 EYLÜL: Gazeteci-yazar Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.
5 EYLÜL: Hükümete, yurt dışına asker gönderme ve Türkiye’de yabancı asker bulundurma yetkisi veren teklif TBMM’de kabul edildi.
17 EYLÜL: Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’ın naaşları, 29. ölüm yıldönümlerinde İmralı’dan İstanbul’a götürülerek devlet töreniyle Topkapı’daki anıt mezara nakledildiler.
26 EYLÜL: MİT eski Müsteşar Yardımcısı Hiram Abas, İstanbul’da öldürüldü.
6 EKİM: SHP Parti Meclisi üyesi, eski senatör ve milletvekili Doç. Dr. Bahriye Üçok, evine kargoyla gönderilen bombalı paketin patlaması sonucu öldü.
21 EKİM: Genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 56 milyon 473 bin 35.
16 KASIM: ODTÜ’de yaklaşık bin 500 öğretim üyesi, anti-laik gelişmeleri protesto için Anıtkabir’e yürüdü.
1991
4-9 OCAK: Zonguldak maden işçileri, toplu sözleşme görüşmelerinin çıkmaza girmesi üzerine Ankara’ya yürüyüşe geçti. 5 gün süren yürüyüş, görüşmelerin yeniden başlaması üzerine Bolu’nun Mengen ilçesi yakınlarında sona erdirildi.
17 OCAK: KÖRFEZ KRİZİ, SAVAŞA dönüştü. Müttefik kuvvetleri hava saldırısı başlattı.
1 ŞUBAT: Emekli Korgeneral Hulusi Sayın, Ankara’da evinin önünde silahlı saldırıda öldü.
6 NİSAN: Irak kuvvetlerinden kaçan binlerce Kürt ve Türkmen, Türkiye sınırına yığılmaya başladı. Sığınmacılara Türkiye tarafından yardıma başlandı.
7 NİSAN: Emekli Tümgeneral Memduh Ünlütürk, İstanbul’daki evinde silahlı saldırıda öldü.
11 NİSAN: Türk Ceza Kanunu’nun 140, 141, 142 ve 163’üncü maddelerini yürürlükten kaldıran ve şartla tahliyeyi öngören Terörle Mücadele Yasası, yürürlüğe girdi. Toplam 43 bin tutuklu ve hükümlüden cezalarının öngörülen bölümünü tamamlayanlar şartlı olarak salıverildi.
6 TEMMUZ: Türkiye’de ilk kadın vali atandı. Lale Aytaman, Muğla Valisi oldu.
18 TEMMUZ: “Çevik Güç”ün Türkiye’de konuşlanmasına hükümet izin verdi.
6 AĞUSTOS: Başbakan Mesut Yılmaz, Samanlı Karakolu’nda 9 erin şehit edilmesinin ardından Kuzey Irak topraklarında askerî harekâta başlandığını açıkladı.
25 EKİM: PKK militanları, Hakkâri’nin Çukurca ilçesi yakınlarındaki 3 jandarma karakoluna saldırdı. 17 er şehit oldu. Sınır ötesi operasyon başlatıldı.
1992
20 ŞUBAT: Kadınların 20, erkeklerin 25 yılda emekli olmaları ile vergi affı ve askerlik süresinin önce 15 daha sonra da 12 aya indirilmesi için Bakanlar Kurulu’na yetki vermeyi öngören tasarılar TBMM’de kabul edildi.
3 NİSAN: Türkiye’nin ilk kadın kaymakamı Azize Daşer, Ankara’nın Çankaya ilçesi kaymakamlığına vekil olarak atandı.
14 NİSAN: Cumhurbaşkanı Özal’a, Başbakan olduğu dönemde silahlı saldırıda bulunan ve 20 yıl hapis cezasına çarptırılan Kartal Demirağ, şartlı tahliyeden yararlanarak, serbest kaldı.
17 NİSAN: Mardin’in Savur ilçesi Serenli köyü bölgesinde 33 terörist ölü ele geçirildi.
15 MAYIS: Şırnak’ın Uludere ilçesi Taşdelen ve Işıkveren Sınır Jandarma Karakollarına baskın düzenleyen teröristler 27 eri şehit etti. Olaydan sonra düzenlenen operasyonda 100 terörist ölü geçirildi.
23 MAYIS: İstanbul’a 117 yıl hizmet veren Galata Köprüsü yerinden sökülerek, Haliç’e çekildi.
26 MAYIS: Hakkâri’nin Çukurca ilçesi Üzümlü köyü yakınlarındaki Jandarma Karakolu bir grup teröristin saldırısına uğradı. Çatışmalarda 40 terörist öldürüldü.
27 MAYIS: Iğdır ve Ardahan il oldu.
25 TEMMUZ: Dünyanın en büyük altıncı barajı olan Atatürk Barajı hidroelektrik santralinin birinci ve ikinci üniteleri hizmete girdi.
1993
2 OCAK: Mehmetçik Somali’de. TSK, BM’nin çağrısı üzerine 43 yıl aradan sonra 2. kez bir yabancı ülkenin topraklarına ayak bastı.
24 OCAK: Gazeteci-Yazar Uğur Mumcu öldürüldü. Mumcu’nun evinin önündeki otomobiline konan bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetmesi, tüm yurtta büyük üzüntü yarattı.
5 ŞUBAT: Eski bakanlardan, ANAP İstanbul Milletvekili Adnan Kahveci, Ankara-İstanbul otoyolunda geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetti.
17 ŞUBAT: Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis, uçak kazası sonrası şehit oldu. Bitlis’i, Diyarbakır’a götürmek üzere havalanan askerî uçak kısa bir süre sonra Ankara’nın Yenimahalle semtindeki PTT İşleme Merkezi’nin bahçesine düştü. Kazada, Bitlis ile 3 subay, 1 astsubay ve 1 PTT görevlisi şehit oldu.
17 NİSAN: Cumhurbaşkanı Özal, vefat etti. Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı Özal, kalp krizi sonucu, kaldırıldığı Hacettepe Hastanesi’nde tüm çabalara rağmen kurtarılamadı.
22 NİSAN: Özal’ın naaşı Fatih Camii’nde kılan namazdan sonra Vatan Caddesi’nde hazırlanan kabirde toprağa verildi.
16 MAYIS: Süleyman Demirel, TBMM Genel Kurulu’nda 244 oy olarak Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı seçildi.
13 HAZİRAN: DYP Olağanüstü Büyük Kongresi, İstanbul Milletvekili Tansu Çiller’i Genel Başkan seçti.
25 HAZİRAN: 50. Cumhuriyet hükümeti, DYP Genel Başkanı Tansu Çiller’in Başbakanlığı’nda kuruldu. Çiller, Türkiye’nin ilk kadın Başbakan’ı oldu.
2 TEMMUZ: Sivas olayları… Cuma namazından çıkan kalabalık bir grup, ”Pir Sultan Abdal Etkinlikleri” dolayısıyla Sivas’ta bulunan Yazar Aziz Nesin’i linç etmek istedi. Şenliklere katılanların kaldığı Madımak Oteli’ne saldırıldı. Ateşe verilen otelde, aralarında Asım Bezirci ve Behçet Sefa Aysan’ın da bulunduğu 37 kişi öldü, 100’e yakın kişi de yaralandı. Sivas’ta sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
1994
28 OCAK: Türk savaş uçakları, PKK’nın Kuzey Irak’taki en önemli üssü olan Zeli Kampı’nı bombaladı. 1000 teröristin öldüğü bildirildi.
2 ŞUBAT: Başbakan Çiller ve Pakistan Başbakanı Butto, Bosna-Hersek’e gitti. Bosna’dan dünyaya seslenen Çiller, yaşanan insanlık dramına son verilmesi çağrısında bulundu.
27 MART: Yerel ara seçimler yapıldı. 32 milyon seçmen 127 bin 476 sandıkta oy kullanarak, yerel yöneticilerini seçti. RP, başta İstanbul olmak üzere 30’a yakın ilde belediye başkanlığını kazandı.
6 KASIM: SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın ve CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, iki partinin birleşmesini öngören solda birlik protokolünü imzaladı.
9 KASIM: Türkiye’nin en büyük projesi olan GAP Projesi çerçevesinde Urfa Tüneli, Cumhurbaşkanı Demirel ve Başbakan Çiller tarafından açıldı. Atatürk Barajı’nın suyu, T1 Sulama Tüneli’nden Harran Ovası’na akıtılarak, bin yıllık susuzluk sona erdirildi.
1995
1 OCAK: Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyüne baskın düzenleyen PKK’lı teröristler, 7’si çocuk 19 kişiyi katletti. Teröristlerden biri öldürüldü.
10 OCAK: The Marmara Oteli pastanesinin 30 Aralık 1994’te bombalanması sırasında ağır yaralanarak, tedavi altına alınan sinema eleştirmeni, yazar Onat Kutlar öldü.
13 ŞUBAT: İlk Türk füzesi, Konya-Karapınar Füze Fırlatma Üssü’nden başarıyla fırlatıldı.
18 ŞUBAT: CHP-SHP Birleşme Kurultayı’nda Hikmet Çetin, birleşik solun başkanlığına seçildi.
21 MART: TSK, 35 bin personelin katılımıyla Irak’ın kuzeyine harekât başlattı. Terör örgütü PKK’nın 23 kişilik “Mobil Timi” yakalandı.
25 NİSAN: Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kuzey Irak’a giren 35 bin askerinden 20 bininin geri çekildiği bildirildi. Operasyondan dönen 20 bin asker 30 Nisan’da Başbakan Çiller tarafından karşılandı.
8 EYLÜL: Yeşim Palandüz, Almanya’nın Baden Badent kentinde yapılan “Queen of he World 95” Güzellik Yarışması’nda dünya güzeli seçildi.
10 EYLÜL: Deniz Baykal CHP Genel Başkanı seçildi.
20 EYLÜL: 4 yıldır süren DYP-CHP koalisyonu sona erdi.
1996
1 OCAK: Gümrük Birliği yürürlüğe girdi.
9 OCAK: Sabancı Holding Otomotiv Grubu Başkanı Özdemir Sabancı, Toyoto-Sa Genel Müdürü Haluk Görgün ve Sekreter Nilgün Hasefe, Sabancı Center’da uğradıkları silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırıyı DHKP-C adlı yasa dışı örgüt üstlendi. 10 Ocak’ta olayla ilgisi belirlenen Fehriye Erdal, İsmail Akkol ve Mustafa Duyar’ın arandığı açıklandı.
27 OCAK-KARDAK KRİZİ: Bir grup Yunan’ın Yunanistan bayrağı diktiği Ege Denizi’ndeki Kardak Adası’na çıkan bir grup Türk gazeteci, Yunan bayrağını indirdi ve Türk bayrağı dikti. Kardak Kayalıkları krizi, Türkiye ve Yunanistan arasında gerginliğe dönüştü. Türk ve Yunan sahil güvenlik botları Ada’nın etrafında birbirlerine karşı konuşlandı.
31 OCAK: Türkiye, Kardak Kayalıklarından birine saat 01.40 civarında 12 kişilik SAT komando timini çıkardı. Ada’da 7 saat kalan SAT komandoları, Kardak’taki Yunan askerlerinin çekilmesinden sonra kayalıklardan ayrıldı.
27 MART: ABD Başkanı Bil Clinton’un eşi Hilary Clinton kızı Chelsea ile Türkiye’ye geldi.
8 TEMMUZ: DYP ve RP tarafından kurulan 54. Hükümet, TBMM Genel Kurulu’nda, 265 ret oyuna karşılık, 278 kabul oyuyla güvenoyu aldı.
10 TEMMUZ: Türksat 1C uydusu, Fransız Guyanası’nda bulunan Kourou Uzay Üssü’nden uzaya fırlatılarak geçici yörüngesine yerleşti.
24 EYLÜL: “Sanat Güneşi” Zeki Müren vefat etti. Müren, TRT İzmir Stüdyosu’nda katıldığı program sırasında fenalaşarak yaşamını yitirdi. Sanatçı, 27 Eylül’de Bursa’da toprağa verildi.
23 EKİM: Adana’nın Osmaniye İlçesi İl oldu.
3 KASIM-SUSURLUK KAZASI: Balıkesir’in Susurluk ilçesi yakınlarındaki trafik kazasında, İstanbul Emniyet eski Müdür Yardımcısı Hüseyin Kocadağ ile 3 kişi öldü. Kazada, DYP Şanlıurfa Milletvekili Sedat Edip Bucak yaralandı. Kazanda ölenlerden birinin “Mehmet Özbay” sahte kimlikli Abdullah Çatlı olduğu saptandı.
8 KASIM: İçişleri Bakanı Mehmet Ağar istifa etti; yerine DYP İstanbul Milletvekili Meral Akşener atandı. Akşener, Cumhuriyet tarihinin ilk kadın İçişleri Bakanı oldu.
1997
11 OCAK: Başbakan Necmettin Erbakan, tarikat tartışmalarının yoğunlaştığı bir sırada, Başbakanlık Konutu’nda 51 tarikat ve cemaat liderine iftar yemeği verdi.
13 OCAK: Susurluk soruşturması kapsamında Özel Tim görevlisi polisler Ayhan Çarkın, Oğuz Yorulmaz ve Ercan Ersoy tutuklanarak cezaevine gönderildi.
30 OCAK: Sincan’ın RP’li Belediye Başkanı Bekir Yıldız, Kudüs’ü anma toplantısı düzenledi. Toplantıya katılan İran’ın Ankara Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri, RP’lilere “Size fundamentalist denmesinden korkmayın” dedi.
3 ŞUBAT: Sincan’daki açıklaması ile ortalığı karıştıran İran Büyükelçisi, Dışişleri’ne çağrılarak protesto edildi. Bagheri’ye “İçişlerimize karışırsan gidersin” mesajı verildi. Protestoyu kabul etmediğini belirten Bagheri, “Türkiye zaten şeriatçıdır” dedi.
4 ŞUBAT: Sincan’da 15 tank ve 20 kariyer, ilçeden geçerek Yenikent’teki tatbikat alanına gitti. Sabahın erken saatinde tankları gören Sincanlılar, darbe olduğunu sanarak şaşkınlık yaşadı.
28 ŞUBAT: MGK, Cumhurbaşkanı Demirel, başkanlığında toplandı. Türkiye’de 1997’nin sonraki döneminde meydana gelen siyasal ve sosyal gelişmeleri belirleyen tarihi toplantı, 9 saat sürdü. MGK’da, Atatürk ilke ve inkılaplarının ödünsüz uygulanması kararı verildi ve 8 yıllık kesintisiz eğitime geçilmesini de öngören bir dizi karar alındı. Başbakan Erbakan, MGK kararlarını 5 Mart’ta imzaladı.
4 NİSAN: MHP Lideri Alparslan Türkeş, Ankara Hilton Oteli’nde bir nişan törenine katıldıktan sonra geçirdiği kalp krizi sonucu öldü. Türkeş, 8 Nisan’da düzenlenen törenle toprağa verildi.
11 NİSAN: 1997 Atatürk Uluslararası Barış Ödülü’nün Bosna’da görev yapan Türk Barış Gücü’ne verilmesi kararlaştırıldı.
4 MAYIS: İrlanda’nın başkenti Dublin’de yapılan Eurovision Şarkı Yarışması’nda İngiltere birinci olurken, Türkiye ilk kez “Dinle” adlı parçayla üçüncülük elde etti.
19 MAYIS: 19 Mayıs, önceki yıllardan çok daha görkemli törenlerle kutlandı. Halk törenlere büyük coşkuyla katıldı.
7 HAZİRAN: Genelkurmay’ın, “İslami Sermayenin finans ve eğitim stratejisi” konulu brifingine, yüksek yargı başkan ve üyelerinin yanı sıra Ankara DGM’deki 18 savcı ve hâkim de katıldı.
30 HAZİRAN: 55. Cumhuriyet Hükümeti, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz’ın başkanlığında kuruldu. ANAP-DSP ve DTP ortaklığıyla kurulan hükümette, DSP Lideri Ecevit, 19 yıllık aradan sonra Başbakan Yardımcısı olarak yer aldı.
16 AĞUSTOS: İlköğretimin 8 yıl zorunlu ve kesintisiz olmasını öngören yasa tasarısı, 242’ye karşı 277 oyla TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
30 KASIM: Genel Nüfus Tespiti ve Seçmen Yazımı, Türkiye genelinde sokağa çıkma yasağı uygulanarak gerçekleştirildi. Türkiye’nin nüfusu 62 milyon 865 bin 574 olarak belirlendi.
1998
6 OCAK: Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na Ahmet Necdet Sezer seçildi.
7 OCAK: Türk balesinin 50. yılı Ankara Opera binasında düzenlenen törenle kutlandı.
8 OCAK: İzmir’de Dr. Tibet Kızılcan’ın cenaze namazını kıldıran Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru, cami dışındaki kadınlara, “İsteyen hanımlar namaza gelebilir” çağrısı yaptı. Kadınlar da erkeklerle saf tutarak cenaze namazı kıldı.
14 OCAK: Türk Sanat Müziği sanatçısı Safiye Ayla, tedavi gördüğü hastanede vefat etti. Sanatçı, mirasını Türk Eğitim Vakfı’na bağışladı.
16 OCAK: Anayasa Mahkemesi RP’yi kapattı. RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan’la birlikte Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan, İbrahim Halil Çelik’in milletvekillikleri, Şükrü Karatepe’nin Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı düştü ve bu kişilere siyaset yasağı geldi.
11 ŞUBAT: MİT Müsteşarlığı’na, kurumun Londra temsilcisi Şenkal Atasagun atandı. İlk kez, kurumun başına kurum içinden bir istihbaratçı getirildi.
12 ŞUBAT: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan hakkında, 6 Aralık 1997’de Siirt’te yaptığı konuşmada halkı, sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılıkları gözeterek, kin ve düşmanlığa açıkça tahrik etmek suçundan 1 yıldan 3 yıla kadar hapis istemiyle Diyarbakır DGM’de dava açıldı. 21 Nisan’da Erdoğan, 10 ay hapis cezasına mahkûm edildi. 26 Mart 1999’da hapse girdi. Pınarhisar Cezaevi’nde 119 gün kalan Erdoğan, 25 Temmuz 1999’da tahliye edildi.
23 ŞUBAT: RP’nin kapatılmasından sonra bağımsız kalan milletvekillerinden 57’si Fazilet Partisi’ne (FP) geçtiklerini bildirdiler.
1 EKİM: Terör örgütüne destek veren, elebaşını barındıran Suriye’ye karşı önce Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Atilla Ateş, ardından Başbakan Yılmaz uyarılarda bulundu. Cumhurbaşkanı Demirel, TBMM’nin yeni yasama yılı açılışındaki konuşmasında: “Sabrımız taşmak üzeredir” dedi.
11 EKİM: Başbakan Yılmaz, terör örgütünün elebaşı Abdullah Öcalan’ın, Suriye dışına çıktığını açıkladı.
25 EKİM: Cumhuriyet’in 75. yıldönümü kutlamaları çerçevesinde 80 il ve 700 ilçede, “75. Yıl Cumhuriyet Yürüyüşü” yapıldı. Yürüyüşlere milyonlarca vatandaş katıldı.
28 EKİM: Esenboğa Havalimanı, tarihinde ilk kez aynı gün 13 cumhurbaşkanı ağırladı. Yabancı ülke cumhurbaşkanları, Cumhuriyet’in 75. yıl törenlerine için başkente geldi.
29 EKİM: Cumhuriyet’in 75. yıldönümü, bütün yurtta, dış temsilciliklerde ve KKTC’de coşkuyla kutlandı.
5 KASIM: Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Belediye Başkanlığı’ndan Danıştay kararıyla düşürüldü.
10 KASIM: Atatürk, 60. ölüm yıldönümünde törenlerle anıldı.
1999
1 OCAK: Avrupa para birimi euro yürürlüğe girdi.
11 OCAK: 56. Cumhuriyet Hükümeti İstanbul Milletvekili Bülent Ecevit’in başkanlığında kuruldu. Ecevit, 4. kez Başbakan oldu.
16 ŞUBAT: Terör örgütünün elebaşı Abdullah Öcalan, Kenya’nın başkenti Nairobi’de, güvenlik güçlerince düzenlenen operasyonla yakalanarak, sabaha karşı Türkiye’ye getirildi. Öcalan, İmralı Cezaevi’ne konuldu.
19 MART: Ankara DGM Başsavcılığı, Fethullah Gülen hakkında, anayasal düzeni değiştirmeye çalıştığı gerekçesiyle soruşturma açtı. 7 Ağustos 2000’de Ankara DGM Savcısı Nuh Mete Yüksel, Gülen’in tutuklanmasını istedi. 11 Ağustos 2000’de Savcı Yüksel’in, Fethullah Gülen hakkında gıyabi tutuklama istemini reddeden yedek hâkimlik kararına yaptığı itirazı yerinde gördü. Mahkeme, Gülen’in, “gıyaben tutuklanmasına” karar verdi. 28 Ağustos’ta gıyabi tutuklama kararına Gülen’in avukatlarının yaptığı itirazı değerlendiren İstanbul 2 No.lu DGM heyeti, kararı kaldırdı.
13 NİSAN: Atatürk Uluslararası Barış Ödülü’nün, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’e verilmesi kararlaştırıldı.
2 MAYIS: FP Milletvekili Merve Kavakçı, TBMM Genel Kurulu’na türbanlı olarak girdi. Başbakan Ecevit, Meclis kürsüsünden “Sayın Başkan, bu hanıma haddini bildirin. Meclis, devlete meydan okunacak yer değildir” dedi. Merve Kavakçı, yemin etmeden Meclis salonunu terk etti. MHP’den seçilen türbanlı Milletvekili Nesrin Ünal ise partisinin kararı doğrultusunda TBMM’deki çalışmalara başı açık katıldı.
28 MAYIS: DSP-ANAP-MHP ortaklığıyla, 57. Cumhuriyet hükümeti kuruldu. Başbakan Bülent Ecevit başkanlığındaki hükümette, başbakan yardımcıları ise Devlet Bahçeli ve Hüsamettin Özkan oldu.
31 MAYIS: Terör örgütünün elebaşı Öcalan’ın idam istemiyle yargılanmasına İmralı Adası’nda başlandı.
29 HAZİRAN: Terör örgütü elebaşı Öcalan’a, yargılanmasında son sözü soruldu. Öcalan, “Vatana ihanet suçlamasını kabul etmiyorum” dedi. Öcalan, TCK’nin 125’inci maddesi uyarınca ölüm cezasına mahkûm edildi.
11 AĞUSTOS: Yüzyılın son güneş tutulması Türkiye’de çeşitli illerden tam olarak izlendi.
17 AĞUSTOS DEPREMİ: Türkiye saat 03.02’de yüzyılın felaketiyle sarsıldı. Merkez üssü Gölcük olarak tespit edilen ve yurdun büyük bölümünde hissedilen 7,4 büyüklüğündeki deprem, 9 ili etkiledi. Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Gölcük, Yalova, Bolu, Bursa, Zonguldak, Eskişehir ve Tekirdağ’da can kaybına ve hasara neden olan depremde 18 bin dolayında kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 40 bin kişi yaralandı.
21 EKİM: Kültür eski bakanlarından gazeteci yazar Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, evinin önünde arabasının ön camına konulan bombalı poşeti alırken meydana gelen patlama sonucunda hayatını kaybetti.
14 KASIM: ABD Başkanı Bill Clinton, resmî ziyarette bulunmak üzere Ankara’ya geldi. 15 Kasım’da TBMM’yi ziyaret eden Clinton, Genel Kurul’a hitap eden ilk ABD Başkanı oldu.
2000
1 OCAK: Cumhurbaşkanı Demirel, terör örgütünün elebaşı Öcalan hakkındaki idam cezasının infazı için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının beklenmesi gerektiğini söyledi.
11 OCAK: Türkiye, tarihinde ilk kez 30 yıl vadeli 1,5 milyar dolarlık tahvil ihraç etti.
12 OCAK: Hükümeti oluşturan partilerin genel başkanları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, idama mahkûm edilen terör örgütü elebaşı Öcalan hakkında verdiği ihtiyati tedbir kararına uyulmasını kararlaştırdı.
17 OCAK-HİZBULLAH OPERASYONU: İstanbul’da son 1,5 ay içinde kaçırılan 7 işadamını arayan polis, Kavacık’ta bir villaya operasyon düzenledi. Silahlı çatışmada, terör örgütü Hizbullah’ın elebaşı Hüseyin Velioğlu öldü, örgütün sözde askerî kanat sorumlusu olduğu bildirilen Cemal Aydın ve İstanbul sorumlusu olduğu belirtilen Edip Gümüş yakalandı. Mehmet Sümbül’ün iple boğularak öldürülme görüntülerinin yer aldığı video kaset ile Konca Kuriş’in sorgu kaseti de ele geçirildi.
19 Ocak’ta Hizbullah operasyonu çerçevesinde Üsküdar’da bir gecekondudan 10 ceset çıkarıldı. 20 Ocak’ta Ankara Etimesgut’taki bir evin kömürlüğüne gömülen 3 ceset çıkarıldı. Konya Meram’da bir villanın bodrum katında yapılan kazıda, 4 ceset bulundu. Cesetlerden birinin, 1998 yılında Mersin’den kaçırılan Konca Kuriş olduğu belirlendi. 22 Ocak’ta Konya’daki bir başka operasyonda, bir evin bodrum katında 8 erkek cesedi bulundu. …
21 ŞUBAT: “Ergenlik Döneminde Değişim” adıyla başlatılan ve gençlerin ergenlik dönemindeki sorunlarını en aza indirgemek amacı taşıyan ilk cinsellik dersi, pilot olarak seçilen Eminönü Atatürk İlköğretim Okulu’nda verildi.
5 MAYIS: Parti liderlerinin mutabakatıyla Parlamento dışından cumhurbaşkanı adayı gösterilen Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer, Türkiye Cumhuriyeti’nin 10. Cumhurbaşkanı seçildi. Sezer, 533 milletvekilinin katıldığı üçüncü tur oylamada 330 oy aldı.
13 MAYIS: Ankara’da Sincan’da tarlaya bırakılmış halde fazla miktarda patlayıcı madde, el bombası, çok sayıda makineli tabanca ve mermi ele geçirildi. “Umut Operasyonu.”
16 EYLÜL: İstanbul metrosunun Taksim-Levent hattı hizmete açıldı.
13 KASIM: Bergama’da siyanürle altın çıkarma yöntemine karşı çıkan köylüler, izin ve onayları protesto amacıyla Çanakkale’ye doğru yürüyüşe başladı. Yürüyüş 20 Kasım’da sona erdi.
2001
24 OCAK: Diyarbakır Emniyet Müdürü Gaffar Okkan, dört koruması ve şoförü, terör örgütü Hizbullah tarafından düzenlenen silahlı saldırıda şehit edildi.
12 ŞUBAT: Susurluk’taki trafik kazasından sonra ortaya atılan iddialara ilişkin açılan davayı karara bağlayan İstanbul DGM, Özel Harekât Dairesi eski Başkan Vekili İbrahim Şahin ve MİT eski görevlisi Korkut Eken’e 6’şar yıl, aralarında Haluk Kırcı ve özel timci eski polis memurlarının da bulunduğu 12 sanığa 4’er yıl ağır hapis cezası verdi.
19 ŞUBAT: Millî Güvenlik Kurulu’nun Çankaya Köşkü’nde yapılan Şubat ayı olağan toplantısında Başbakan Bülent Ecevit, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile yaşadığı tartışma nedeniyle toplantıyı terk etti. Diğer hükümet üyeleri de toplantıdan ayrıldılar.
-Bu kriz, ekonomide de zor günlerin başlangıcı oldu.
3 MART: Başbakan Ecevit’in, Türkiye’ye çağırdığı. Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Kemal Derviş, Devlet Bakanlığı’na atandı.
15 MART: CHP Onursal Genel Başkanı Erdal İnönü, partiden istifa etti.
22 MART: Atatürk’ün manevi kızı, Türkiye’nin ilk kadın pilotu, dünyanın ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen, 88 yaşında vefat etti.
22 HAZİRAN: Anayasa Mahkemesi, “laik cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri nedeniyle” FP’nin temelli kapatılmasına karar verdi.
20 TEMMUZ: Fazilet Partisi’nin “Gelenekçiler” kanadı Kurucu Genel Başkan Recai Kutan liderliğinde 135 kurucu üyeyle Saadet Partisi’ni kurdu.
14 AĞUSTOS: Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) kuruldu.
2002
1 OCAK: Türk aile hukukunda önemli değişiklikler öngören, Türk Medeni Kanunu ile Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun yürürlüğe girdi. Koca, “evin reisliğini” kaybetti, evlilik birliğinin yönetiminde kadın ve erkeğe eşit söz hakkı tanındı. “Cinsiyet değiştirmeye” izin verildi.
9 OCAK: Anayasa Mahkemesi, AK Parti Genel Başkanı ve kurucu üyesi Recep Tayyip Erdoğan’ın kurucu üyelikten çıkarılması için bu partiye “ihtar” verdi.
21 MAYIS: Koalisyonu oluşturan partilerin genel başkanlarının katıldığı Liderler Zirvesi, Başbakan Ecevit’in tedavi gördüğü Başkent Üniversitesi Hastanesi’nde yapıldı.
23 MAYIS: Ankara’nın en eski ve en büyük sinemalarından Akün, 1975 yılında Ertem Eğilmez’in unutulmaz filmi “Hababam Sınıfı” ile açtığı perdelerini, yine aynı filmle bir daha açılmamak üzere kapattı.
30 HAZİRAN: Japonya ve Güney Kore’deki 17. Dünya Futbol Kupası’nda Türk (A) Milli Takımı tarihinde ilk kez üçüncü oldu.
22 TEMMUZ: DSP’den istifa edenler Yeni Türkiye Partisi’ni (YTP) kurdu. İsmail Cem’in genel başkanlığındaki YTP, 63 milletvekiliyle TBMM’de temsil edilmeye başlandı.
26 AĞUSTOS: Anıtkabir içindeki “Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi” Cumhurbaşkanı Sezer tarafından açıldı.
3 KASIM: Erken genel seçim yapıldı. Milletvekili seçiminde, yeni kurulan AK Parti, tek başına iktidar olma hakkını kazandı, CHP dışındaki diğer partiler parlamento dışı kaldı.
15 KASIM: Cumhurbaşkanı Sezer, AK Parti Genel Başkanı Erdoğan’ı kabul etti. Erdoğan, Sezer’e Başbakan konusunda tekliflerini sunduğunu belirtti.
16 KASIM: Cumhurbaşkanı Sezer, AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül’ü, hükümeti kurmakla görevlendirdi.
18 KASIM: Abdullah Gül, Başbakan ve 24 bakandan oluşan 58. Hükümet’in listesini Cumhurbaşkanı Sezer’e sundu. Gül’ün başkanlığındaki AK Parti Hükümeti, Cumhuriyet tarihi boyunca demokratik seçimler sonrasında parlamentoda tek partinin çoğunluğuna dayalı kurulan 13. Hükümet oldu.
7 ARALIK: Türkiye güzeli Azra Akın, Londra’da yapılan yarışmada, 2002 Dünya Güzeli seçildi.
13 ARALIK: TBMM’de 3 maddelik mini anayasa değişikliği paketi benimsendi. Paketteki en önemli değişim, AK Parti Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın seçilmesinin önünde engel oluşturan 76’ncı maddede gerçekleştirildi. Böylece, Erdoğan’ın Siirt konuşmasından dolayı siyasi yasağına yol açan 312. madde mahkûmiyeti, Anayasa’nın öngördüğü yasak kapsamından çıkarılmış oldu.
– AB’nin Kopenhag Zirvesi’nden Türkiye için Aralık 2004 tarihinde, şartları yerine getirmesi kaydıyla, en kısa sürede müzakerelere başlanma kararı çıktı.
2003
9 OCAK: Aile mahkemeleri kuruldu.
20 OCAK: Kâğıt ortamındaki nüfus kayıtlarını elektronik ortama aktaran Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) hizmete girdi.
14 ŞUBAT: Şartla salıverilme yasasından toplam 43.500 tutuklu ve hükümlünün yararlandığı açıklandı.
9 MART: Siirt’te yapılan milletvekili yenileme seçimlerinde 3 milletvekilliğini alan, iktidardaki AK Parti’nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da parlamentoya girdi.
14 MART: Türkiye Cumhuriyeti’nin 59. Hükümeti Siirt Milletvekili Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında kuruldu.
2005
1 OCAK: Türk Lirası’ndan (TL) 6 sıfır atıldı. Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi.
5 OCAK: MİT Müsteşarı Emre Taner, teşkilatın 80. kuruluş yıldönümünde yaptığı yazılı açıklamada, ”ulus devletin tehdit altında olduğunu” ifade etti.
2006
11 ŞUBAT: Alman arkeologlar, Şanlıurfa’daki Göbeklitepe Mabedi’nde, insanlığın en eski haber sistemi olarak tanımladıkları ve günümüzde kullanılan yazının ilkel biçimi olan işaretler buldular.
24 ŞUBAT: Türkiye, idam cezasının barış zamanı dışında savaş ve savaş tehlikesi anında da kaldırılmasını öngören Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 13. protokolünü onayladı.
17 MAYIS: Danıştay 2. Dairesine düzenlenen silahlı saldırıda üye Mustafa Yücel Özbilgin öldü, Daire Başkanı Mustafa Birden ile üyeler Ayfer Özdemir ve Ayla Gönenç ile Tetkik Hâkimi Ahmet Çobanoğlu yaralandı.
5 KASIM: Eski başbakanlardan Bülent Ecevit, 172 gündür tedavi gördüğü GATA’da vefat etti.
2007
19 OCAK: Agos gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Gazeteci Hrant Dink, uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi. Zanlı Ogün Samast, ertesi gün Samsun’da yakalandı.
23 OCAK: 2007- Yapımına 16 yıl önce başlanan Bolu Dağı Tüneli’nin İstanbul’a gidiş yönü ulaşıma açıldı.
14 NİSAN: ADD ve bazı sivil toplum örgütlerince düzenlenen, bazı siyasi partilerle sivil toplum örgütlerinin desteklediği ”Cumhuriyet Mitingi”, Ankara’da Tandoğan Meydanı’nda yapıldı.
22 HAZİRAN: Türk Telekom hisseleri Anel grup şirketi İnnova’ya 18,5 milyon dolara satıldı.
27 AĞUSTOS: AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül, Türkiye Cumhuriyeti’nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.
21 EKİM: Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilme öngören anayasa değişikliği, halk oylamasında yüzde 68,95’lik ”evet” oyuyla kabul edildi.
2008
26 OCAK: Ümraniye’de ele geçirilen patlayıcılarla ilgili soruşturma kapsamında aralarından emekli askerlerin de bulunduğu bir grup tutuklandı. Soruşturma, zaman içinde genişletildi ve kamuoyunda “Ergenekon soruşturması” olarak bilinen sürece dönüştü.
2009
7 OCAK: AB ile yapılan tam üyelik görüşmelerinde ”başmüzakereci” görevini yürütmek üzere Devlet Bakanlığı oluşturuldu.
29 OCAK: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Şimon Peres’e tepki gösterdi ve “Bir daha Davos’a gelmem” diyerek salonu terk etti.
17 ŞUBAT: Türkiye Kyoto Protokolü’ne resmen katıldı.
10 MART: Yüksek Hızlı Tren’in ilk seferi Ankara-Eskişehir hattında yapıldı. YHT’nin işletmeye alınış töreni ise 13 Mart’ta düzenlendi.
11 ARALIK: Anayasa Mahkemesi, Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) ”Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne aykırı nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiği” gerekçesiyle kapatılmasına karar verdi.
2010
1 OCAK: YTL kaldırıldı ve parada TL’ye dönüldü.
4 ŞUBAT: 2010- İçişleri Bakanı Beşir Atalay, askere toplumsal olaylara müdahale yetkisi veren 7 Temmiz 1997 tarihli “Emniyet Asayiş Protokolü”nün (EMASYA) ortak imzayla yürürlükten kaldırıldığını açıkladı.
25 ŞUBAT: YÖK’ün kurucu başkanı ve Bilkent Üniversitesi kurucusu Prof. Dr. İhsan Doğramacı vefat etti.
10 MAYIS: Deniz Baykal, internette yer alan görüntüler ve sonrasındaki sürecin ardından CHP Genel Başkanlığından istifa etti.
31 MAYIS: İsrail, ”Rotamız Filistin Yükümüz İnsani Yardım” kampanyası kapsamında, Gazze’ye insani yardım malzemesi götüren 6 gemilik filoya saldırdı; Mave Marmara gemisindeki 9 Türk hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı. Yaşananlar Türkiye ile İsrail arasında gerilim yarattı.
12 EYLÜL: Anayasa değişikliği halkoylamasında kabul edildi. Geçerli oyların yüzde 57,88’i ”Evet”, yüzde 42,12’si ise ”Hayır” çıktı.
2011
29 TEMMUZ: Genelkurmay Başkanı Org. Işık Koşaner, görevde bir yılını doldurmadan istifa etti. Koşaner ile Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri komutanları da istifa ederek emekliliklerini istediler.
2012
7 ŞUBAT: “MİT kumpası” olarak anılan olayda MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve dört görevli ifadeye çağrıldı. Başbakanlık izin vermeyince yakalama kararı çıkarıldı. Bu olay, yıllar sonra “FETÖ’nün hükümeti devirmek için ilk girişimi” olarak nitelendirildi.
2013
13 MART: Anayasa Mahkemesi HADEP’i kapattı. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu DEHAP’ın temelli kapatılması istemiyle Anayasa mahkemesine dava açtı.
27 MAYIS: Gezi Parkı eylemleri başladı.
2014
13 MAYIS: Manisa’nın Soma ilçesindeki kömür madeninde trafo patlaması sonucunda yangı çıktı. 301 kişi yaşamını yitirdi.
18 HAZİRAN: 12 Eylül askeri darbesiyle ilgili davada Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’ya ömürboyu hapis cezası verildi.
1 TEMMUZ: İstanbul Sözleşmesi yürürlüğe girdi. Ancak daha sonraki süreçte Türkiye Cumhurbaşkanı kararı ile sözleşmeden çıktı.
28 AĞUSTOS: 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Genel Kurulu’nda yemin ederek görevine başladı.
2015
22 ŞUBAT: Türkiye dışındaki tek Türk toprağı olan, Suriye’deki Süleyman Şah türbesi ve Saygı Karakolu, IŞİD militanlarının saldırı girişimlerinin ardından “güvenli bir yere” nakledildi.
7 EKİM: 2015- Nobel Kimya Ödülü, ABD vatandaşı Aziz Sancar ve Paul Madrich’e verildi. Sancar, Nobel alan ilk Türk oldu.
2016
15 TEMMUZ: Aralarında ağırlıklı olarak Fethullah Gülen taraftarların bulunduğu bir grup tarafından başlatılan darbe girişimi başarıya ulaşamadı. Darbe girişiminde 251 vatandaş yaşamını yitirdi.
26 AĞUSTOS: Tüm askeri sağlık kuruluşları, sağlık birimlerinin tek çatı altında toplanması kararı kapsamında, Sağlık Bakanlığı’na bağlandı.
19 ARALIK: Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, bir sergideki silahlı saldırıda öldü.
2017
16 NİSAN: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni öngören anayasa değişikliği yüzde 51,51 oyla kabul edildi.
15 HAZİRAN: Ana muhalefet partisi CHP’nin Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Ankara’dan İstanbul’a “Adalet Yürüyüşü” başlattı.
2018
21 ŞUBAT: AK Parti-MHP arasındaki Cumhur İttifakı başladı. İki partiye mensup milletvekilleri ortak imzayla seçim ittifakını öngören kanun teklifini TBMM’ye sundular.
3 NİSAN: Türkiye’deki ilk nükleer santral Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin temeli atıldı.
24 HAZİRAN: Erken seçimler yapıldı. Recep Tayyip Erdoğan, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin ilk cumhurbaşkanı seçildi.
2019
22 HAZİRAN: Kırmızı bültenle aranan Osman Öcalan, TRT Kürdi kanalında İstanbul yerel seçimlerine yönelik açıklamalarda bulundu.
23 HAZİRAN: İstanbul’da yenilenen Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini, muhalefetin adayı Ekrem İmamoğlu bu kez 800 bin oy farkla kazandı.
2020
29 OCAK- Dünya Sağlık Örgütü, Çin’in Wuhan kendinde ortaya çıkan koronavirüs (COVID-19) salgınıyla ilgili olarak “uluslararası kamu sağlığı acil durumu” ilan etti. Salgın, Türkiye başta olmak üzere birçok ülkede büyük can kayıplarına neden oldu, sosyo-ekonomik hayatı büyük ölçüde etkiledi.
17 MART: Türkiye’de koronavirüs kaynaklı ilk can kaybı kayıtlara geçti.
23 NİSAN: TBMM’nin açılışının 100. yılı koronavirüs salgını sürecindeki sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle evlerden ve internet üzerinden kutlandı.
19 MAYIS: 2020- Koronavirüs önlemleri kapsamında sokağa çıkma yasağı uygulandı ve 19 Mayıs evlerden İstiklal Marşı okunarak kutlandı.
10 TEMMUZ: Ayasofya, müze statüsünden çıkarılıp yeniden ibadete açıldı.
8 KASIM: 2020- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak istifa etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damado olan Albayrak istifasını sosyal medya paylaşımı ile duyurdu.
2022
24 ŞUBAT: 2022- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, askeri operasyon kararı aldığını açıkladı ve Rus ordusu birkaç koldan Ukrayna topraklarına girdi. Savaş Türkiye dahil birçok ülkeyi yakından etkileyen bir durum yarattı.
28 ŞUBAT: 2022- Altı siyasi parti (Altılı İttifak) lideri ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ çalışmalarını açıkladı.
18 MART: 1915 Çanakkale Köprüsü ulaşıma açıldı.
13 AĞUSTOS: Jandarma Albay Özlem Yılmaz tuğgeneralliğe terfi etti ve generalliğe yükselen ilk kadın subay oldu.
23 EKİM: İstanbu Barosu’nun ilk kadın başkanı Filiz Saraç oldu.
2023
6 ŞUBAT: Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki deprem on bir ilde yıkıma neden oldu. Resmi rakamlara göre can kaybı 50 bini, yaralı sayısı 107 bini aştı, 1,5 milyonda fazla kişi evsiz kaldı.
14 MAYIS: Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem TBMM seçimleri yapıldı. Cumhurbaşkanı adaylarından hiçbiri seçilmek için gerekli çoğunluğu sağlayamadı. 28 Mayıs’ta yapılan ikinci tura kalan Recep Tayyip Erdoğan geçerli oyların yüzde 51,18’in alarak seçildi. Diğer aday Kemal Kılıçdaroğlu ise oyların yüzde 47,82’sini aldı.
4 EYLÜL: A Milli Kadın Voleybol Takımı, finalde Sırbistan takımını setlerde 3-2 yenerek Avrupa Şampiyonu oldu.
29 EKİM: Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100. Yıldönümü
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)