Atatürk’ün çizdiği Arıburnu Zaferi şeması

ABD’nin Ankara Büyükelçisi General Charles H. Sherril, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ile yaptığı görüşmeleri, 1934 yılında “Mustafa Kemal-İnsan Eseri Ülkesi” adlı bir kitapta topladı. 

Arıburnu’ndaki ilk çatışmaya “Gazi”nin verdiği öneme işaret eden ve 1927’deki Büyük Nutuk’ta da, “Anafarta ile Arıburnu”nun birbirinden ayrı tutulmadığını belirten Sherril, Atatürk’ün Arıburnu Zaferi’ni anlatırken, kendisine şema çizişini şöyle dile getiriyor: “Bizzat kendisi bana Gelibolu’daki harekâtın şemalarını çizerken, Arıburnu’nun taşıdığı önemi özellikle belirtti. Beraber Çankaya tepesinde bulunduğumuz anı; ne de şahane bir gurubun yüzüne verdiği manayı asla unutamam.” 

Mustafa Kemal’in Arıburnu’nda gösterdiği dehanın anlaşılabilmesi için, İngiliz resmî tarihini okumanın en iyi yol olduğunu bildiren Sherril, İngilizlerin bu konudaki görüşünü kitabında şöyle aktarıyor: “Çıkarmanın ilk günü Anzakların hedefe varmaktaki başarısızlığının tek sebebi 25 Nisan’da bu subayın (Mustafa Kemal) durumu seri olarak kavramasıdır.” 

Büyükelçi şemayı açıklıyor

Mustafa Kemal’in, Arıburnu Zaferi”ni anlatırken çizdiği şemayla ilgili Büyükelçi Sherril’in kitaptaki açıklaması şöyle: “Arıburnu ve Suvla Körfezi (Gelibolu Yarımadası). Bu şema iki muharebeyi birlikte gösteriyor. Güneyde, Arıburnu’nda, kırmızı renkte 19’uncu tümenin üç kol (kırmızı renk), halinde dağılımını gösteriyor; birincisi, sağa doğru İngilizlere karşı taarruzda, ikincisi ortaya doğru ilerlerken, üçüncüsüyse, en önemlisi olan, kuzeyden bir taşma hareketiyle, İngilizlerin sol kanadına saldırıyor. Kuzeyde, Suvla Körfezi (S) ve çift Avustralya kolunun, Mustafa Kemal tarafından muzafferiyetle savunulacak olan, Anafartalar tepelerine saldırmaları.” 

Alman generali ne diyor?

Çanakkale Savaşlarına komuta eden Alman generali Liman von Sanders, “Türkiye’de Beş Yıl” adlı anılarında şunu anlatır: “Anafarta kesimindeki bütün birliklerin kumandasını, Arıburnu Cephesi’nde en kuzeyde bulunan 19. Tümen Kumandanı Albay Mustafa Kemal Bey’e verdim. Savaş meydanındaki ilk büyük başarılarını Bingazi’de göstermiş olan Mustafa Kemal, sorumluluk almaktan kaçınmayan bir kumandandı. 25 Nisan sabahında kendiliğinden 19. Tümen’le kararlı bir şekilde müdahale etmiş, ilerlemekte olan düşmanı sahile kadar geri atmış ve sonra üç aydan fazla bir süre bütün şiddetli hücumlara inatla ve ara vermeksizin başarıyla karşı koyarak, Arıburnu Cephesi’nde bulunmuştu. Azmine kesinlikle güvenebilirdim.”