CHP’den ‘kayyum’ raporu

CHP’den ‘kayyum’ raporu: Sekiz yılda 154 kez kayyum atandı

CHP’de hazırlanan “Kayyum raporu”na göre sekiz yıllık dönemde 154 kez kayyum ataması yapıldı, 26 kayyum atamasıyla Diyarbakır ilk sırada yer alıyor. 

CHP’de hazırlanan “İktidarın Kayyum Müdahalesi: Yerel Seçimlerde Demokrasi ve Anayasa Yönelik Tehditler” başlıklı rapor Genel Başkan Yardımcısı Gül Çiftci tarafından kamuoyu ile paylaşıldı.

15 Temmuz 2026’daki darbe girişiminin ardından çıkarılan 674 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile uygulanmaya başlayan kayyum atamalarına ilişkin değerlendirmelerde bulunulan raporda, bugün kadar kayyum atanan büyükşehir, il, ilçe ve belde belediyelerinin listesi sıralanıyor.  En fazla Diyarbakır’da

Rapora göre  KHK’nın yürürlüğe girmesinin üzerinden geçen 8 yılda, iktidar yerel yönetimlere toplamda 154 kez kayyum ataması yaptı. Bazı belediyelere farklı tarihlerde birden çok kayyum atamasının ile karşı karşıya kaldı. 

Raporda, “2016-2024 yılları arasında iktidarın kayyum ataması gerçekleştirdiği belde/ilçe/büyükşehir belediyelerindeki toplam seçmen sayısı 11 milyon 202 bin 496’dır. En fazla kayyum atanan kentler sıralamasında 26 kez kayyum atanan Diyarbakır birinci, 23 kez kayyum atanan Van ikinci sıradadır” deniliyor.  En fazla 2016’da yapıldı

Yıllara göre kayyum atamalarına bakıldığında, 2016 yılı 60 kayyumla ilk sırada yer alıyor 

KHK’nın yürürlük tarihinden itibaren yapılan kayyum atamaları yıllara göre şöyle: 2016’da 60, 2017’de 30, 2018’de 1, 2029’mda 38, 2020’de 16, 2021’de 1, 2024’te 8. 2022 ve 2023 yıllarında kayyum ataması görünmüyor.  Kayyumla seçime giden belediyeler 

31 Mart 2024 tarihinde gerçekleştirilen yerel seçimlere kayyum yönetimiyle giden belediyelere ilişkin de bilgilerin verildiği raporda, 31 Mart öncesi 49 belediyenin kayyumla yönetildiği belirtilerek, şu değerlendirmelere yer veriliyor: 

“31 Mart 2024 Mahalli İdareler Seçimi öncesinde kayyum tarafından yönetilen belediye sayısı 49’dur. Bu belediyelerin 9’u 31 Mart Mahalli İdareler Seçimi sonucu AKP veya MHP tarafından yönetilmektedir. Milliyetçi Hareket Partisi’nin 3 bin 264 oy farkla kazandığı Kars Belediye seçimleri için de 3 bin 821 taşıma seçmen tespit edilmiş ve muhalefet partileri tarafından tüm yasal yollar kullanılarak gerekli itirazlar yapılmıştır. Ancak söz konusu usulsüzlüğe ilişkin yetkili makamlarca herhangi bir adım atılmamıştır.” “Yerel demokrasiye zarar veriyor”

Raporun sonuç bölümünde, şu değerlendirmelere yer veriliyor:

“Kayyum atamaları, Türkiye’deki demokratik işleyişe büyük zararlar vermektedir. Halkın seçme ve seçilme hakkı, kayyum atamalarıyla ciddi şekilde ihlal edilmekte ve yerel demokrasinin temelleri yerle bir edilmektedir. Kayyumlar, halkın yerine karar alarak, halkın iradesini yok saymakta ve yerel yönetimleri merkezi hükümetin politikaları doğrultusunda şekillendirmektedir. Bu durum, seçimlerin ve temsilin anlamını ortadan kaldırmakta, demokratik katılımı kısıtlamakta ve toplumsal güveni zedelemektedir. Demokrasinin sağlıklı işlemesi için halkın özgür iradesiyle seçilen temsilcilerin görevde olması esastır. Kayyum atamaları, bu temel ilkeleri ihlal etmekte ve Türkiye’deki demokratik değerlere tehdit oluşturmaktadır. Bu uygulamaların sona erdirilmesi, halkın seçim ve temsil hakkını yeniden güvence altına almak ve yerel demokrasiyi güçlendirmek için hayati önem taşımaktadır.”

Yirmi sayfalık raporda altı madde halinde sıralanan öneriler ise şöyle:  

“-İktidar, sandıktan çıkan sonuca saygı göstermeli, sandıkta yenemediğini iktidar gücüyle ve hukuksuzca yenmeye çalışmaktan vazgeçmelidir.

-İktidarın siyasi mühendislik alanı olarak tanımladığı kayyum uygulamaları bir an önce son bulmalıdır.

-Parlamentoda temsil edilen 10 siyasal partinin ortak bir görüş doğrultusunda TBMM Başkanlığına sunduğu ve kayyum uygulamasının sona ermesini amaçlayan kanun teklifi bir an önce yasalaşmalıdır.

-5393 Sayılı Belediye Kanununda yapılacak düzenlemeyle özü itibariyle anti demokratik olan kayyum uygulamasının önünü açan maddeler yürürlükten kaldırılmalıdır.

-Hakkında kesin hüküm bulunmayan ve yerlerine kayyum atanan belediye başkanları bir an önce görevinde geri dönmeli, hakkında kesin hüküm bulunan ve yargı yolu tamamen tüketilmiş olması şartıyla hali hazırda görevinde bulunmayan belediye başkanlarının yerine belediye meclislerinde seçim yapılarak, belediye meclis üyeleri arasından yeni bir belediye başkanı seçilmelidir.

-Anayasanın 2, 5, 123 ve 127’nci maddelerine açıkça aykırı olan kayyum uygulamasından nemalanan iktidarla hiçbir şekilde yeni anayasa müzakeresi mümkün değildir.”