Dünyada buğday alarmı

Dünya buğday piyasası alarm veriyor

Avrupa’nın “tahıl ambarı” Ukrayna ve Rusya’nın girdiği çatışmalar, buğday fiyatlarını 14 yılın en yüksek seviyesine taşıdı. 

Avrupa’daki bazı ülkeler resmi veya dolaylı tahıl ihracat yasakları uygulamaya başladı. İspanya’da süpermarketler ayçiçek yağını alımında tüketicilere sayı sınırlaması getirdi. Macaristan hükümeti 4 Mart 2022 akşamı tahıl ihracatına yasakladı.  

Öte yandan, Ukrayna’daki savaş nedeniyle Hindistan’ın buğday ihracatı yeni bir rekor kırmak üzere.

Görünüşe göre, Avrupa ve dünya temel gıda maddeleri için gerçek bir açlık kriziyle karşı karşıya. Bazı uzmanlar bunun tüm dünyada “kıtlık tehlikesi” yaratabileceği görüşünde.

 Alman yayın organı Deutsche Wirtschafts Nachrichten, Commerzbank analisti Carsten Fritsch’in bu konudaki değerlendirmesine geniş yer verdi. 

Küresel arzın yüzde 30’u

Fritsch, Rusya ve Ukrayna’nın dünya buğday arzının yüzde 30’unu oluşturduğunu hatırlatarak, “Buğday her zamankinden daha pahalı ve erişim gittikçe zorlaşıyor, birçok ülkede bir açlık krizi kapıda” dedi.

Yazıda, en büyük buğday ihracatçıları olan Avrupa Birliği, Rusya, ABD, Kanada, Ukrayna, Arjantin, Avustralya ve Kazakistan’ın rezervlerindeki azalmanın arz krizini daha şiddetli hale getireceğine dikkat çekiliyor.

Şu anda tahıl depolarındaki rezervlerin 57 milyon ton civarında olduğu, bunun son dokuz yılın en düşük seviyesi olduğu belirtiliyor. Bu rezervin Rusya ve Ukrayna’nın kaynakları olmadan 21 gün yetebileceği de bir başka tespit. 

Küresel gıda enflasyonu riski

Chicago Borsası’nda (CBOT) buğday fiyatları kile başına 4 Mart’ta 12,09 dolarla 2008’den bu yana en yüksek seviyesini gördü. Böylece en temel gıda maddelerinden biri olan buğday fiyatları hafta boyunca yüzde 40’tan fazla artış gösterdi.

Bu arada, Bloomberg’in haberine göre, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesiyle tarımsal emtia fiyatlarındaki yükseliş ivme kazanırken, artan fiyatlar küresel gıda enflasyonu için yukarı yönlü risk oluşturuyor.

Dünya buğday ihracatında önemli bir role sahip Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim, buğday arzının olumsuz etkilenebileceğine, fiyatlardaki yukarı yönlü baskının sürebileceğine ve bu ülkelerin buğday ihracatının durma noktasına gelebileceğine dair endişeleri artıyor.

Azak Denizi ve Karadeniz’deki birçok limanın kapalı olması, sigorta yapılamaması, nakliye maliyetlerinin yüksek olması ve bazı gemilerin savaş bölgesine yönelik rotaları kullanmayı tercih etmemesi sorunu daha da ağırlaştırıyor.

Buğdayın fiyatı tarihi seviyelere ulaşırken, ayçiçek yağı ve soya fasulyesinde de kıtlık riskinin bulunduğu belirtiliyor.

Gübre fiyatları ise artmaya devam ederken, yaşanan son gelişmeler tarım sektörünün başlıca tedarikçi ülkeler olan Rusya ve Ukrayna’ya ne kadar bağımlı olduğunu gösteriyor.

Ukrayna en büyük ihracatçılardan 

Yaklaşık yüzde 70’i verimli topraklarla kaplı olan Ukrayna’nın 32 milyon hektarlık ekilebilir araziye sahip olduğu belirtiliyor. Bu oran tüm Avrupa Birliği’ndeki (AB) ekilebilir arazinin 3’te 1’ine tekabül ediyor.

Son 20 yılda Ukrayna tarımı yükseliş yaşarken, bugün ülkenin dünyanın en büyük 10 tahıl ihracatçısından biri olduğu kaydediliyor.

İki ülkenin küresel buğday ihracatındaki toplam paylarının 2019’da yüzde 25 düzeyinde olduğu kayıtlarda yer alıyor.

Rusya’nın payı yüzde 18

Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya’nın 2019’da küresel buğday ihracatındaki payı yaklaşık yüzde 18 düzeyinde bulunuyor. Yüzyıllardır önemli bir buğday üreticisi konumunda olan ve Avrupa’nın “ekmek sepeti” olarak da adlandırılan Ukrayna ise dünyanın en büyük 5’inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2020’de Lübnan’da tüketilen tüm buğdayın yaklaşık yüzde 50’si, Yemen’de yüzde 22’si ve Libya’da yüzde 43’ü Ukrayna’dan ithal ediliyor.